Ανακρίνοντας.......... τον Γιώργο Παναγιωτάκη!!

Όπως σας είχαμε προιδεάσει στην ανάρτηση για το βιβλίο Μικρόκοσμος του Γιώργου Παναγιωτάκη, ο συγγραφέας δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας και έτσι επικοινωνήσαμε μαζί του- έστω και  διαδικτυακά! Ομολογούμε ότι οι απαντήσεις του είναι απολαυστικές και σκεφτόμαστε πόσο ωραία θα ήταν αν μπορούσαμε να συζητήσουμε δια ζώσης μαζί του. Ευελπιστώντας λοιπόν σε κάποια συνάντηση , σας παραθέτουμε την συζήτηση μας!

1. Γιατί μέσα στο βιβλίο δεν αναφέρεται ανοιχτά ότι η κοινωνία στην οποία ζει η Σβέλτα είναι κοινωνία μυρμηγκιών;

Αν το βιβλίο μιλούσε για ανθρώπους, δεν θα χρειαζόταν να το αναφέρουμε με σαφήνεια, έτσι δεν είναι; Το ίδιο ακριβώς θέλησα να γίνει και εδώ.

Πιστεύω ότι έτσι είναι πιο εύκολο για τον αναγνώστη να «μπει» στο συγκεκριμένο κόσμο και να «κατοικήσει» εκεί για όσο καιρό διαβάζει το βιβλίο.

Κάθε αναφορά στο είδος των ηρώων θα λειτουργούσε αρνητικά ως προς αυτό. Θα μας έβγαζε από τη μυρμηγκοφωλιά. Θα μας έκανε απλούς παρατηρητές, που βλέπουν τον αξιοπερίεργο αυτό κόσμο από ψηλά, σαν εντομολόγοι. Έτσι θα χανόταν κάπως ο αλληγορικός χαρακτήρας του βιβλίου. Θα λέγαμε: «Α, όσα συμβαίνουν εκεί αφορούν μόνο τον κόσμο των μυρμηγκιών, όχι το δικό μας». 

Πάντως, μεταξύ μας, το έκανα λίγο και σαν παιχνίδι. Σαν ένα στοίχημα με τον εαυτό μου. Αναρωτήθηκα: «Άραγε θα καταφέρω να γράψω ένα ολόκληρο βιβλίο με ήρωες μυρμήγκια, χωρίς να χρησιμοποιήσω καθόλου τη λέξη μυρμήγκι;» 

2. Υπάρχει κάποιος συμβολισμός στο μήνυμα που μεταφέρεται μέσω της αφής, από κεραία σε κεραία;

Ειλικρινά δεν ξέρω. Υποθέτω βέβαια ότι αν το αναλύσουμε θα βρούμε διάφορους συμβολισμούς. Εγώ πάντως προτιμώ να μην το ψάξω κατ’ αυτόν τον τρόπο. Μπορώ πάντως να σας εκμυστηρευτώ ότι αυτά τα συναπαντήματά των μυρμηγκιών και τα διαδοχικά αγγίγματα από κεραία σε κεραία, με είχαν συνεπάρει από τότε που ήμουν παιδί. Με θυμάμαι να κάθομαι με τις ώρες, κάτι καλοκαιρινά μεσημέρια και να τα παρατηρώ. Πολύ αργότερα είδα σε ένα ντοκιμαντέρ ότι τα μυρμήγκια πράγματι ανταλλάσσουν μηνύματα με αυτό τον τρόπο. Κάπως έτσι γεννήθηκε στο μυαλό μου η ιστορία της Σβέλτα και του Ασμάρ. Φαντάστηκα χιλιάδες μικρούς ταχυδρόμους να μεταφέρουν, δίχως να το ξέρουν, μέσα από τα διαδοχικά αγγίγματα, μηνύματα από τον έναν στον άλλο. Βρήκα πολύ συγκινητική και πολύ ελπιδοφόρα αυτή τη σκέψη. 

3. Γιατί διαλέξατε το άτομο που δέχεται το μήνυμα και το ακολουθεί να είναι γυναίκα;

Το άτομο αυτό είναι φαινομενικά αδύναμο. Διαθέτει όμως απίστευτο πείσμα και επιμονή. Είναι μια ήρεμη δύναμη που δεν τιθασεύεται και δεν παραιτείται από το στόχο της, όσα χτυπήματα και αν δεχτεί. Επίσης έχει μέσα του μεγάλες δόσεις ρομαντισμού, αλλά και αλτρουισμού Τα παραπάνω είναι χαρακτηριστικά που συναντάμε πιο συχνά στα κορίτσια –ειδικά στα πληγωμένα κορίτσια, όπως είναι η Σβέλτα.  

4. Μέσα στο βιβλίο υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία ονομάτων . Για ποιο λόγο;

Ζήτησα από αρκετά μυρμήγκια να μου πώς λέγονται, αλλά κανένα δεν μπήκε στον κόπο να μου απαντήσει. Έτσι αποφάσισα και εγώ να αυθαιρετήσω.

Πέρα από την πλάκα, αυτή είναι μια πολύ σοβαρή ερώτηση. Πώς αποφασίζεις για τα ονόματα των ηρώων;  Νομίζω ότι αυτά ξεπηδούν από μόνα τους, μέσα από το γενικότερο πνεύμα του βιβλίου.

Εκτός απ’ αυτό πάντως, πιστεύω ότι η ποικιλία των ονομάτων- αποτρέπει τον αναγνώστη να ταυτίσει την ιστορία με μια συγκεκριμένη χώρα, με την Ελλάδα, την Αμερική ή την Κίνα. Είναι ένα θέμα που αφορά όλον τον κόσμο και για αυτό υπάρχουν και ονόματα από όλον τον κόσμο.

5. Τι συμβολίζει το σαλιγκάρι; Και τι ήταν αυτό που το έκανε να αλλάξει στάση τελικά;

Ο κ. Μίλτον, το σαλιγκάρι, θυμίζει λίγο τους βολεμένους ανθρώπους  που δεν ενδιαφέρονται καθόλου για ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Κοιτούν τη δουλίτσα τους και δε δίνουν δεκάρα για τίποτα. Δεν συμπονούν κανένα. Όταν όμως ο μικρόκοσμός τους πληγεί από κάτι, τότε δεν έχουν από πού να στηριχτούν.

Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί είναι έτσι γιατί κανείς ποτέ δεν τους πλησίασε. Ή ακόμα και αν κάποιος τους πλησίασε εκείνοι δεν ήταν έτοιμοι να το δεχτούν.

Ο κ. Μίλτον άλλαξε στάση χάρη στην επαφή του με τη Σβέλτα. Κατάλαβε ότι είναι καλύτερο να μη χορεύεις μόνος σου και ας σε πατήσει καμιά φορά, κατά λάθος, ο παρτενέρ σου. Αυτό, σε συνδυασμό με τις τύψεις που ένιωσε όταν την πρόδωσε στους διώκτες της, τον έκανε έναν άλλον ανθρ ...συγνώμη, ένα άλλο σαλιγκάρι.  

6. Γιατί διαλέξατε να παρουσιάσετε την ιστορία μονόπλευρα(από την πλευρά της Σβέλτα) και δεν παρουσιάσατε παράλληλα και την ιστορία του Ασμάρ;

Πιστεύω ότι αν η ιστορία του Ασμάρ παρουσιαζόταν παράλληλα, θα έχανε κάπως το ενδιαφέρον της η αναζήτηση της Σβέλτα. Θα ξέραμε από την αρχή τι είναι αυτό που ψάχνει. Στην πραγματικότητα πάντως η ιστορία του Ασμάρ βρίσκεται και αυτή στο βιβλίο. Αρκεί ο αναγνώστης να την πλάσει μόνος του, μέσα από τα στοιχεία που δίνω εγώ. Άλλωστε ένα βιβλίο γράφεται πάντα από δύο ανθρώπους: Από το συγγραφέα και τον αναγνώστη. 

7. Πιστεύετε ότι τελικά θεωρούμε τρελό όποιον διαφέρει από το σύνολο και κάνει την δική του επανάσταση;

Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά, ειδικά σε κοινωνίες τόσο αυταρχικές και καταπιεστικές όπως αυτή στην οποία ζει η Σβέλτα. Ή σε κοινωνίες κλειστές, που δεν ανέχονται το διαφορετικό. Για παράδειγμα έναν γνωστό μου που ζει σε ένα μικρό χωριό, τον έβγαλαν τρελό οι συγχωριανοί του γιατί του άρεσε να κάνει τζόκινγκ στα χωράφια...

8.Τι σας οδήγησε στο να επιλέξετε τον τίτλο Μικρόκοσμος;

Η αλήθεια είναι ότι ο τίτλος με παίδεψε πολύ. Ο αρχικός, εκείνος που χρησιμοποιούσα όσο έγραφα το βιβλίο, ήταν «Το κορίτσι με τα πέντε πόδια». Μετά έπαψε να μου αρέσει. Καθίσαμε λοιπόν με μαζί με τους υπεύθυνους του εκδοτικού οίκου και αρχίσαμε να ψάχνουμε. Ο καθένας από εμάς έλεγε το μακρύ μας και το κοντό μας. Τίποτα όμως δεν ταίριαζε απόλυτα. Ώσπου μια μέρα, εκεί που έψαχνα κάτι άσχετο στο λεξικό, το μάτι μου έπεσε σε έναν ορισμό της λέξης μικρόκοσμος: «Είναι ένα μικρό ανθρώπινο σύνολο που όμως έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός μεγάλου» Αυτό ήταν!

9. Επιλέξατε μόνος σας το εξώφυλλο του βιβλίου;

Στην αρχή είχα μια πολύ συγκεκριμένη ιδέα για το πώς έπρεπε να είναι το εξώφυλλο. Αυτό που έφτιαξε η Ελένη Χατζηπαπανικολάου, η γραφίστρια που το ανέλαβε, ήταν πολύ διαφορετικό. Όμως μου άρεσε πολύ και έδωσα τη συγκατάθεσή μου με όλη μου την καρδιά. Της πρότεινα μόνο να βάλει κάτι στην πάνω πλευρά, ώστε να δώσει λίγη περισσότερη ζωή στον έξω κόσμο. Εκείνη τότε πρόσθεσε τα πράσινα φυλλαράκια στο δέντρο και το πουλάκι που αναπαύεται πάνω στο όνομά μου. 

Γιώργος Παναγιωτάκης