Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2017

Η αγάπη πάντα πλεονάζει στο σχολείο ..(Η σχολική ζωή των παππούδων)

 
Η 4η ενότητα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Β Γυμνασίου έχει θεματική της το σχολείο. Μελετώντας λοιπόν τα κείμενα της ενότητας αλλά και άλλα παράλληλα κείμενα, συζητήσαμε για το πώς ήταν το σχολείο τα παλιότερα χρόνια και το πώς είναι τώρα , ποιες ομοιότητες, ποιες διαφορές έχει καθώς και πόσο έχουν αλλάξει οι τρόποι και τα μέσα διδασκαλίας. Στα πλαίσια του μαθήματος ανατέθηκε στους μαθητές ως εργασία να απευθυνθούν στους παπούδες τους και να τους πάρουν συνεντεύξεις σχετικα΄με το πώς ήταν το σχολείο τη δική τους εποχή. 
Τα παιδιά δέχτηκαν την εργασία με κάποια γκρίνια-πού να βρούμε τώρα κυρία τους παπούδες μας;, δε ζουν κοντά μας!, δεν έχουν skype, η γιαγιά μου δεν ακούει καλά και διάφορες άλλες δικαιολογίες!- αλλά τελικά έκαναν την εργασία και όχι μόνο την έκαναν αλλά από τις εργασίες αυτές προέκυψαν και πολλα΄ιστορικά και πολυπολιτισμικά στοιχεία, αφού  μάθαμε και ακούσαμε για το πώς ήταν τα σχολεία στην Ρουμανία, την Αλβανία, την Κω. την Αλεξάνδρεια τηςΑιγύπτου, τη Νότιο Αφρική! Διαβάστε τις συνεντεύξεις τους και θα καταλάβετε!



Ο δάσκαλος παππούς της Κατερίνας αφηγείται  
(Η Κατερίνα πήρε συνέντευξη από τον παππού της που ήταν δάσκαλος στην Κω και μας έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για το πώς ήταν οργανωμένα τα σχολεία στο νησί και κατά τη διάρκεια της Ιταλοκρατίας αλλά και αργότερα. Η συνέντευξη του είναι πολύ συγκινητική και μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή, δύσκολη αλλά όμορφη. Σε αυτό βοήθησαν και οι φωτογραφίες της εποχής της οποίες μας εμπιστεύτηκε. Ευχαριστούμε πολύ τον κ.Πασχάλη για όσα μας μετέφερε μέσω της εγγονής του Κατερίνας. ) 
Παππού, πολλές φορές μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε για τα παλιά χρόνια, τις συνθήκες ζωής σας, οι οποίες όπως μου είχες πει ήταν πολύ δύσκολα και να παλέψετε μόνοι σας στη ζωή σας.
   Σήμερα, θα σου πάρω μια συνέντευξη που μας ανέθεσε η φιλόλογος μας της Β' τάξης του Γυμνασίου, η κυρία Κεφαλά,  που έχει σχέση με τα παιδικά σου χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Θα προσπαθήσω να μη σε κουράσω, αν και αυτό θα εξαρτηθεί από εσένα με το χρόνο απαντήσεων σου.
-Ευχαρίστως, παιδί μου σε ακούω.
-Πως ήταν παππού το σχολείο στα χρόνια σας;

-Κατερίνα μου, με ρωτάς για το σχολείο μου στα παιδικά μου χρόνια! Με πας πολύ πίσω, όταν τα Δωδεκάνησα μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο, ενώθηκαν με την Ελλάδα. Το πρώτο σχολείο που λειτούργησε τότε 1944-1945, στεγάστηκε στα δωμάτια φιλοξενίας (στα κελλιά) του Ναού Ασωμάτων Ασφενδιού. Συμμετείχαν παιδιά από όλες τις ενορίες του χωριού(Ασωμάτων, Ζιάς, Λαγουδιού, Ευαγγελίστρας, Αγίου Δημητρίου) τα περισσότερα μεγάλης ηλικίας λόγω του πολέμου. Η πρώτη φωτογραφία που σου δείχνω λέει πολλά... Τρεις δάσκαλοι ηλικιωμένοι από την Κάλυμνο (ο Κουτρούλης, ο Σκαρδάχης και η Μαρία Κορφιά) έχουν αναλάβει την λειτουργία του σχολείου, με τις λίγες γνώσεις τους. Δίδασκαν μόνο Ανάγνωση, λίγα μαθηματικά, μουσική, γυμναστική με ολίγο μισθό, των οποίων η μισθοδοσία τους γινόταν από το ταμείο του Ναού των Ασωμάτων που φρόντιζε και για τη διατροφή τους. Κάπου στη φωτογραφία αυτή, φαίνομαι και εγώ, νήπιο 5 ετών, ανάμεσα σε πολλούς, μεγάλης ηλικίας που είχαν φοιτήσει τα προηγούμενα χρόνια στα Ιταλικά σχολεία. Να και μια φωτογραφία, μιας τάξης σε εκδρομή τους με Ιταλοδάσκαλο, τον Τσεντοφάντη, πριν έρθουν οι Γερμανοί. Παρατηρούμε πόσο προσεγμένα είναι με τις ποδίτσες τους. Είναι αυτοί που τώρα 80άρηδες, όσοι είναι στη ζωή, μιλούν ακόμη την Ιταλική γλώσσα και λένε τα καλύτερα λόγια για τους δασκάλους τους Ιταλούς.            Επανέρχομαι στο 1ο Ελληνικό σχολείο του χωριού μου Ασφενδιού να πω ένα "ευχαριστώ" στους ήρωες, εκείνους απλοϊκούς δασκάλους που μας έμαθαν τα πρώτα γράμματα της ελληνικής γλώσσας με συνθήκες δύσκολες, χωρίς οργάνωση, αλλά με ελληνική σημαία πια, μετά από τόσα χρόνια δουλείας.    Τους χώρους αυτούς, τα κελλιά της εκκλησίας, τα επισκεφτήκαμε οικογενειακώς φέτος στη γιορτή των Ασωμάτων δίπλα και εντός του προαυλίου της εκκλησίας και θυμάσαι, είπαμε πολλά...
      Στη συνέχεια με το 1948, διόρισαν δασκάλους με πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας από την Κρήτη και από άλλα, οι οποίοι αργότερα φοίτησαν 1 χρόνο στην παιδαγωγική Ακαδημίας Ρόδου για σύγχρονη παιδαγωγική επιμόρφωση.
    Τότε πια οργανώθηκε το σχολείο και λειτουργούσε με 4 ή με 5 δασκάλους (τετραθέσιο ή πενταθέσιο).
Η μεγάλη αυλή της εκκλησίας ήταν αρκετή για να κάνουν τη γυμναστική τους και να παίζουν τα αυτοσχέδια παιχνίδια τους, της εποχής εκείνης. Αναφέρω μερικά: το κυνηγητό, το κρυφτό, τον κουτσό, "Σας πήραμε, σας πήραμε μία όμορφη κοπέλα", "Μας πήρατε μας πήρατε μία μαύρη κατσιβέλα". "Σας πήραμε σας πήραμε φλουρί Κωνσταντινάτο", "Μας πήρατε μας πήρατε βαρέλι χωρίς πάτο". Αυτό ήταν παιχνίδι των κοριτσιών.
       Αξέχαστη μας έχει μείνει η καμπάνα
 της εκκλησίας που χτυπούσε ο παιδονόμος του σχολείου 7:30 το πρωί, για να μας ειδοποιήσει ότι ήταν ώρα για σχολείο. Καταλαβαίνεις ότι στα σπίτια δεν υπήρχαν ρολόγια. Την ώρα τους την υπολόγιζαν με τη θέση που είχε ο ήλιος την ημέρα στον ουρανό, και τη νύχτα τις ώρες που λαλούσαν τα κοκόρια μεσάνυχτα και ξημερώματα 4-5 το πρωί.
       Να αναφέρω και τα παιδιά οικογενειών που μετακόμιζαν από το χωριό στον καμπό (Τιγκάκι, Ζηπάρι, Μεσαριά) τους μήνες Μάιο- Ιούνιο μέχρι αρχές Οκτωβρίου και ήταν υποχρεωμένοι να κατέβουν και να ανέβουν στο χωριό με τα πόδια τους, ξεκινώντας ξημερώματα, πολλά από αυτά και ξυπόλητα με την πάνινη τσαντούλα τους, με το κρίθινο ψωμάκι τους και με τις ελιές τους.
          Θα σου φανεί παράξενο, Κατερίνα μου που θα σου πω ότι στο σχολείο εκείνο τουαλέτες δεν υπήρχαν. Τώρα πως και πού εξυπηρετούνταν δάσκαλοι και παιδιά, ας μην το αναφέρουμε.
        Μετά το 1955 φτιάχτηκαν τα σχολεία στην Ευαγγελίστρια με 6 τάξεις και οι συνθήκες άλλαξαν.
Μεγάλες αίθουσες, γραφείο δασκάλων, τουαλέτες, μεγάλη αυλή με σχολικό κήπο πίσω. Στο σχολείο αυτό αργότερα 1971-1974 υπηρέτησα κι εγώ δάσκαλος με 40 παιδιά κι αργότερα μονοθέσιο με 30.
Όπως το είδες κι εσύ, οι χωρικοί άφησαν το χωριό και μεταφέρθηκαν στον κάμπο όπου αναπτύχθηκε το Ζηπάρι και με το σύγχρονο σχολείο του από μονοθέσιο σε εξαθέσιο και τώρα σε οκταθέσιο. Το σχολικό κτίριο του χωριού πλέον παραμένει μία ωραία ανάμνηση και μόνο όταν γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις παίρνει ανάσα και ζωή.
      Από το 1975-1978 υπηρέτησα στο διθέσιο και τριθέσιο σχολείο Ζηπαρίου. Με τη διαφορά ότι η ψυχούλα μου ονειροπολεί το πρώτο σχολείο του χωριού όπου φοίτησα μαθητής, κι αργότερα υπηρέτησα ως δάσκαλος.
"Χωριό μου όμορφο με τις ραχούλες και τις ρεματιές, που 'χεις δέντρα και λαγκάδια και ευωδιάζουν οι μυρτιές" τραγουδούσαν και χόρευαν τα παιδιά στις εκδρομές τους. Στις πλαγιές του βουνού, στα εξωκλήσια κι όπου υπήρχαν φυσικές ομορφιές και πηγούλες, ακούγονταν παιδικές φωνές με τις διαφορετικές ομορφιές της φύσης.
-Παππού,βλέπω ότι έχεις όρεξη για παραπέρα και έτσι θα σου κάνω και μία δεύτερη ερώτηση.
Ποια ήταν η στάση του δασκάλου απέναντι στα παιδιά;
-Με ρωτάς για τη στάση και συμπεριφορά των δασκάλων απέναντι στα παιδιά. Στα χρόνια εκείνα ίσχυε ο κανόνας"Το είπε ο δάσκαλος!" "Καλά σου έκανε ο δάσκαλος!" έλεγαν οι γονείς "Σου έδωσε ξύλο, να, φάε και από εμένα!"
Ήθελαν τους δασκάλους αυστηρούς, διότι έτσι νόμιζαν πως έπρεπε να μάθει γράμματα. Τα χρόνια εκείνα οι γονείς σχεδόν ήταν αγράμματοι ή με πολύ λίγες γνώσεις για να βοηθήσουν. Υπήρχαν περιπτώσεις που τα μεγάλα αδέλφια βοηθούσαν τα μικρά. Όπως εμένα, η μεγάλη αδελφή μου που είχε την επίβλεψη και την προστασία μου στα πρώτα σχολικά μου χρόνια και της οφείλω μεγάλη ευγνωμοσύνη.
-Παππού,υπήρχαν τιμωρίες; Κι αν ναι ποιες ήταν αυτές;
-"Το ξύλο βγήκε από το  παράδεισο!"
"Ο μη δαρείς, ου μαθήσεται!" έλεγαν στα χρόνια του Βυζαντίου. Ο πατέρας, του μεγάλου λογοτέχνη και  συγγραφέα Κρητικού Νίκου Καζαντζάκη, όταν πήγε για πρώτη φορά το παιδί του στο σχολείο, είπε στο δάσκαλο :"Δάσκαλε το κρέας δικό σου και τα κόκκαλα δικά μου". Για σκέψου τακτικής παιδαγωγικής και μάθησης...
      Ωστόσο, από το 1950, που άρχισε να λειτουργεί παιδαγωγική ακαδημία και στη Ρόδο, οι δάσκαλοι έβγαιναν με σύγχρονες γνώσεις παιδαγωγικής, ψυχολογίας, διδακτικής και ήταν πολύ συγκρατημένοι και φιλικοί στα παιδιά.
Θυμάμαι τις Κρητικές δασκάλες, όταν έφευγαν για τα μέρη τους, έκλαιγαν και άφηναν αναμνηστικές φωτογραφίες στα παιδιά. Ο δάσκαλος μου, Ε' και Στ' τάξεως, ο αείμνηστος Θεόφιλος από την Ήπειρο, μας έμαθε πέρα από τα μαθήματα να ασχολούμαστε με το σχολικό κήπο και τη ψαλτική. Από αυτόν ενθαρρύνθηκα να ασχοληθώ αργότερα με τη μουσική και να ασκώ, μεγάλος πια, δάσκαλος, και τα καθήκοντα του ιεροψάλτη μέχρι και τώρα, στα μέρη που υπηρέτησα και περισσότερο σε ενορίες της Κω. Τον έχω στη ζωή μου πρότυπο.
       Οι τιμωρίες είχαν σχέση και με τον χαρακτήρα του δασκάλου.
Λίγο με το ένα πόδι όρθιοι, τα χαστούκια περισσότερο, με τη βέργα στα χέρια και απομόνωση σε χώρο κλειστό. Θυμάμαι ένα δάσκαλο που στο διάλειμμα έβαζε τα παιδιά τα αδιάβαστα να κάνουν τα γαϊδουράκια και στην πλάτη τους να ανεβαίνουν οι διαβασμένοι. Τους μετέφεραν από τη μία άκρη αυλής έως την άλλη δύο και τρεις φορές. Στη ζωή υπάρχει ακόμη η ακούραστη δασκάλα μας, κυρία Μαρία Φορόζη που με τη γλυκιά φωνή της έδινε ζωντάνια στις τάξεις με τα ωραία τραγούδια. Τέλος να αναφέρω και τον δάσκαλο μου από το Πυλί, κύριο Ζωΐδη με τα πολλά χαστούκια του. Όμως εγώ πάντα θυμάμαι κάποια στιγμή που με βρήκε σε ένα κατάστημα, μου χάιδεψε το κεφάλι και είπε:"Ο Πασχάλης μου, ο καλλιγράφος μου και ο λεβέντης μου". Πόσο άξιζε ένα χάιδεμα στα παιδιά τότε. Όλες οι δυσάρεστες στιγμές ξεχνιόνταν.
     Θα μπορούσες Κατερίνα μου να με ρωτήσεις, " εσύ παππού πως φερόσουν στα παιδιά ως δάσκαλος;"
    
Όλοι μας, "χειροτονήσαμε" μα η αγάπη μας πάντα πλεόναζε. Ο χρόνος έτρεχε, η ώρα τελείωνε και θα έπρεπε να είχαμε εξετάσει τα παιδιά να παραδώσουμε και να εμπεδώσουμε το νέο μάθημα. Όταν κυρίως υπηρετούσα σε σχολεία ολιγοθέσια εκεί ο χρόνος ήταν πολύ περιορισμένος. Μέσα σε μία αίθουσα με όλες τις τάξεις των παιδιών θα έπρεπε να υπάρχει εγρήγορση από τον δάσκαλο και τα παιδιά των άλλων τμημάτων να έχουν πάντα μία εργασία για απασχόληση. Δεν τιμώρησα ποτέ παιδί, διότι δεν ήξερε το μάθημα απλώς όταν ενοχλούσαν και δημιουργούσαν αταξίες μέσα στη τάξη και εμπόδιζαν το μάθημα. Φυσικά κάποια στιγμή ακολουθούσε ένας καλός λόγος, μία συμβουλή για να ηρεμήσουν τα πράγματα.
         Μεγάλος παιδαγωγός, παιδί μου ήταν ο Χριστός, που έδωσε αξία στη γυναίκα, στο δούλο, στο φτωχό, στο βάρβαρο και πάνω από όλα στα παιδιά.
"Αφήστε τα παιδιά να έρθουν κοντά μου, σε αυτά ανήκει η βασιλεία των ουρανών", είπε στους μαθητές του όταν οι μαθητές του τα εμπόδισαν να πλησιάσουν το Χριστό. Τα ακούμπησε στο κεφάλι και έδωσε την ευλογία του. Σε αντίθεση με τον εβραϊκό νόμο, όπου έλεγε, (δεν θυμάμαι ακριβώς τα λόγια του. "Όπου δεν πέφτει ο λόγος, πέφτει ράβδος".
-Πόσες ημέρες/ώρες πηγαίνατε στο σχολείο;
-Στο σχολείο πηγαίναμε μέχρι και το Σάββατο από 8 το πρωί έως 1:30. Την Κυριακή είχαμε υποχρεωτικό εκκλησιασμό. Θυμάμαι ορισμένα παιδιά που τσακωνόμασταν ποιος να πει στο μέσω της εκκλησίας το" Πιστεύω" και το "Πάτερ ημών".
Ομπρέλες και αδιάβροχα δεν υπήρχαν.
Όταν μας έβρισκε η βροχή, καλώς καμωμένη, τα ρούχα στέγνωναν πάνω μας. Λίγα παιδιά φορούσαν παπούτσια. Όταν ερχόταν η άνοιξη ήταν παλικάρια ποιος πρώτος να τα βγάλει και να περπατά ξυπόλητος μες στα κρύα νερά των πηγών που έτρεχαν στους πλακόστρωτους κατηφορικούς δρόμους.
-Ποια μαθήματα κάνατε;
-Τα μαθήματα μας ήταν: Γλώσσα, Αρχαία Γραμματική, Έκθεση, Αριθμητική, Καλλιγραφία με το πενάκι βουτώντας το στο μελανοδοχείο, Θρησκευτικά, Γυμναστική, και Φυσική Ιστορία. Διδασκόμασταν τη φύση, τραγουδούσαμε, παίζαμε στη φύση. Επίσης χειροτεχνία, πηλοπλαστική, ξυλοκοπτική, ζωγραφική και κέντημα τα κορίτσια.
-Έμενες στην ίδια τάξη αν δεν συγκέντρωνες επαρκή βαθμολογία;
-Στην ίδια τάξη έμεναν τα παιδιά που ήταν αδύνατο να συνεχίσουν στην επόμενη τάξη, με αδυναμία κυρίως στα Ελληνικά και Αριθμητική. Μια και δυο χρονιές! Κι όσα συνέχιζαν τις δυσκολίες τους τα έπαιρναν οι γονείς από το σχολείο, τα κορίτσια να βοηθούν τη μητέρα τους στο σπίτι και τα αγόρια σε γεωργικές δουλειές με τους πατεράδες τους.
Εξάλλου οι δάσκαλοι έδιναν περισσότερη προσοχή στα παιδιά που προορίζονταν για το γυμνάσιο με γραπτές εξετάσεις. Υπήρχαν και οι επιθεωρητές οι οποίοι αξιολογούσαν τους δασκάλους ανάλογα με την επίδοση των μαθητών. Οι απρόβλεπτες επισκέψεις τους ήταν ανεπιθύμητες για δασκάλους και μαθητές.
-Πήγαιναν τα αγόρια και κορίτσια μαζί ή χωριστά;
-Σίγουρα αγόρια και κορίτσια ήταν μαζί στην ίδια αίθουσα με τις κρυφές συμπάθειες που συνεχίζονταν και μεγαλύτερη ηλικία.
Η τελευταία φωτογραφία που σου δείχνω, είμαστε Ε' και Αφ' τάξη, το 1950 με δασκάλους το Θεόφιλο Τζια, την Ελένη Φουκαράκη, την Μαρίκα Πετράκη, την αγαπητή μας τη  κυρία Φορόζη και τον Ηλία Ζωΐδη. Όλοι μακαρίτες, εκτός από την κυρία Φορόζη, χρόνια να της δίνει ακόμη ο Θεός και των άλλων να αναπαύει τις ψυχές τους.
Σου δίνω και άλλη μία φωτογραφία 1972-1973 με τα παιδιά του μονοθέσιου πια σχολείου Ευαγγελίστριας. Το σχολείο ήταν ήδη στο τέλος του. Αρκετά από αυτά σπούδασαν σε ανώτατες σχολές και άλλα αρκέστηκαν στα πρακτικά επαγγέλματα.
Σε ευχαριστώ Κατερίνα μου που μου έδωσες την ευκαιρία να θυμηθώ τα παιδικά μου χρόνια και την υπηρεσία μου ως δάσκαλος σε σχολεία του χωριού μου. Τις ευχαριστίες μου και στην καθηγήτρια σου κυρία Κεφαλά που αποδέχτηκε να μας ακούσει με τις τόσες πολλές λεπτομέρειες μας.
        Ο παππούς σου Πασχάλης
Πατάκου Κατερίνα



Το σχολείο στα χρόνια των παππούδων μου!!!
(Η Σιμόνα μίλησε με τη γιαγιά της στη Ρουμανία και μετέφρασε όσα της είπε για τη δική της σχολική ζωή!)

     Τα σχολεία στα οποία πηγαίνανε οι παππούδες μου είναι διαφορετικά σε πολλά πράγματα από αυτό που πηγαίνω εγώ: από  τα ρούχα που φορούσανε  μέχρι τα μαθήματα που κάνανε. Αλλά ας τα πάρουμε όλα με τη σειρά.
   Πώς έπρεπε να πάνε στο σχολείο; Είναι λογικό ότι τα ρούχα τα οποία φορούσανε δεν ήταν σαν αυτά τα οποία φοράμε εμείς σήμερα. Τα αγόρια φορούσαν ένα κοστούμι με γραβάτα και τα μαλλιά τους έπρεπε να τα έχουν κοντά κουρεμένα, ενώ τα κορίτσια φορούσαν ένα φόρεμα με ένα παλτό απο πάνω και τα μαλλιά τους τα είχαν 2 κοτσιδάκια.
  Πώς ήταν το δημοτικό; Το δημοτικό δεν κρατούσε 6 χρόνια όπως σε μας αλλά τέσσερα και το πρόγραμμά τους ήταν από τις 8:00 μέχρι τις 12:00 από Δευτέρα έως και Παρασκευή. Τα μαθήματα δεν ήταν διαφορετικά από τα δικά μας. Τα μαθήματα που είχαν ήταν  Γλώσσα, Μαθηματικά, Καλλιτε-χνικά, Μουσική, Γυμναστική, Αγγλικά και Γαλλικά στα οποία δίνανε τεστ.
   Πώς ήταν το Γυμνάσιο; Το γυμνάσιο είχε την ίδια διάρκεια με εμάς -τρία χρόνια. Από την 5η έως την 8η και κάνανε μάθημα από τις 8:00 έως τη 13:00.
Τα μαθήματα τα οποία κάνανε   ήταν Γλώσσα, Μαθηματικά, Γεωγραφία, Ιστορία, Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Αγγλικά, Γυμναστική, Καλλιτεχνικά και Μουσική στα οποία δίνανε διαγωνίσματα.
     Πώς ήταν στο Λύκειο; Το λύκειο ήταν από την 9η έως την 12η τάξη και πηγαίνανε σχολείο από τις 8:00 έως τις 14:00.Τα μαθήματα τα οποία κάνανε ήταν Γλώσσα, Μαθηματικά, Ιστορία, Φυσική, Χημεία, Πρακτική(πηγαίνανε σε εργοστάσια και βλέπανε πως φτιάχνονται     πράγματα), Αγγλικά, Γυμναστική και Καλλιτεχνικά στα οποία δίνανε εξετάσεις.
     Πώς συμπεριφέρονταν οι δάσκαλοι και ποιες ήταν οι τιμωρίες; Οι περισσότεροι δάσκαλοι ήταν πολύ αυστηροί αλλά υπήρχαν και μερικές περιπτώσεις που οι δάσκαλοι ήταν λιγότερο αυστηροί. Όταν ένας δάσκαλος έπρεπε να δώσει μια τιμωρία, η τιμωρία μπορούσε να είναι να βάλει το μαθητή να γράψει σε ένα χαρτί ότι δεν θα ξανακάνει κάτι τέτοιο, να τον σηκώσει στον πίνακα, να τον πετάξει έξω από την τάξη, να καλέσει τους γονείς, να του μειώσει τον βαθμό ή τον χτυπούσε με ένα χάρακα στον χέρι.
       Πώς λειτουργούσε το σχολείο; Σε όλες τις τάξεις οι βαθμοί ήταν έως το 10 άρα για να περάσει κάποιος έπρεπε να πάρει 5.Στην αρχή της εβδομάδας λέγανε τον ύμνο. Το σχολείο οργάνωνε διάφορες εκδρομές σε θέατρα ,βουνά και σε πολλά διάφορα μέρη και επίσης το καλοκαίρι οργάνωνε κατασκηνώσεις. Είχαν δικιά τους ομάδα του χάντμπολ και του ποδοσφαίρου και πηγαίνανε σε αγώνες μεταξύ σχολείων. Κάθε μήνα οι γονείς έπρεπε να έρχονται στο σχολείο για να μιλήσουν με τους δασκάλους. Επίσης τα παιδιά είχαν ένα μικρό βιβλιαράκι(ένα για το δημοτικό, ένα για το γυμνάσιο και ένα για το λύκειο)στο οποίο οι δάσκαλοι βάζανε τους βαθμούς. Απαγορεύονταν να τρέχουν μέσα στο σχολείο, να τσιρίζουν ,να παίξουν ξύλο ή να σπάσουν πράγματα. Ανοίγανε και κλείνανε τις ίδιες μέρες με εμάς. Επίσης στην ώρα των γαλλικών τα παιδιά στέλνανε γράμματα σε παιδιά απο την Γαλλία.
     Μπορούμε να παρατήσουμε ότι κατά το πέρασμα του χρόνου τα σχολεία άλλαξαν αρκετά πολύ όμως υπάρχουν πράγματα τα οποία δεν έχουν αλλάξει.
Σιμόνα Μπολμποάκα, Β4





Το σχολείο της γιαγιάς μου
(Ο Βασίλης συνομίλησε με τη γιαγιά του που πήγε σχολείο στην Κω και έγραψε τις δικές της αναμνήσεις)
      
-Πως  ήταν  το σχολείο  στα χρόνια σας;
-Στην εποχή μας τότε, υπήρχε ο σεβασμός του μαθητή απέναντι στον καθηγητή και ποτέ δεν αντιμιλούσαμε. Τηρούσαμε τους κανόνες που υπήρχαν, δηλαδή οι κοπέλες φορούσαν τις μαύρες ποδιές με το σήμα του σχολείου  ΙΧ (με άσπρο κέντημα) χωρίς ψηλές κάλτσες και παπούτσια με ψηλό τακούνι, τα δε αγόρια με το πηλίκιο που κι αυτό έφερε το σήμα Ι.Χ
Επίσης μας απαγόρευαν ακόμη και στο σινεμά να πάμε εφ’ όσον ήμασταν μαθητές. Όμως βλέποντας αυτή την ελευθερία που υπάρχει σήμερα που ισοπεδώνει τα πάντα, ονειρευόμαστε εκείνη την εποχή.

-Ποια ήταν η στάση του δασκάλου απέναντι στα παιδιά;
-Η στάση του καθηγητή  απέναντι στον μαθητή ήταν φιλική, αλλά και σοβαρή ώστε να εμπνέει σεβασμό.

-Υπήρχαν τιμωρίες; Κι αν ναι ποιες ήταν αυτές;
-Ο καθηγητής όταν παρεκτρεπόταν ο μαθητής και αυτό συνέβαινε σπάνια, που έκανε τις ανάλογες παρατηρήσεις και όταν ο μαθητής συνέχιζε, τον απέβαλαν από το σχολείο και η τιμωρία ήταν 1 έως 7 ημέρες, τότε καλούσαν τους γονείς και τους ενημέρωναν

-Πόσες ημέρες ή ώρες πηγαίνατε στο σχολείο;
-Η διδασκαλία ήτο 5αήμερη και ήταν 7ωρο

-Ποια μαθήματα κάνατε;
-Τα μαθήματα που κάναμε ήταν: Αρχαία Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσική, Ιστορία, Ψυχολογία, Γεωγραφία, Θρησκευτικά, Γαλλικά και Γυμναστική.


-Έμενες στην ίδια τάξη αν δεν συγκέντρωνες επαρκή βαθμολογία;
-Ο μαθητής έμενε στην ίδια τάξη, όταν σε 2 πρωτεύοντα μαθήματα δεν συγκέντρωνε τη βάση, ή έμενε μετεξεταστέος σε ένα κύριο και ένα δευτερεύον και τον Σεπτέμβριο έδινε εξετάσεις και αν δεν έγραφε πάλι, έμενε στάσιμος.

-Αγόρια και κορίτσια  πήγαιναν μαζί ή χωριστά στο σχολείο;
-Στην εποχή μου το σχολείο ήτο μικτό αγόρια και κορίτσια. Στην δεξιά πλευρά τα κορίτσια και στην αριστερή τα αγόρια. Όμως υπήρχε ο σεβασμός και η αγάπη μέσα στην τάξη, που στη σημερινή εποχή δεν υπάρχει.

Βασίλης Παπαβασιλείου




«Το σχολείο στα χρόνια μου στη Ν.Αφρική»

(Η Ντεφνέ μας εντυπωσίασε αφού η γιαγιά της πήγε σχολείο στη Νότια Αφρική και έζησε το απαρτχαιντ!)


            Το ακόλουθο κείμενο αφηγείται τις προσωπικές εμπειρίες της Δάφνης Easthorp στα σχολικά της χρόνια, μέχρι και τη διακοπή της εκπαίδευσής της λόγω του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
            Το σχολείο στα χρόνια μου ήταν πολύ διαφορετικό αλλά ίδιο με το σημερινό.Καταρχάς, εκείνα τα χρόνια θεωρούνταν τιμή να πηγαίνει κανείς στο σχολείο και λίγοι ήταν αυτοί που πήγαιναν.Πηγαίναμε στο σχολείο απ’ το πρωί μέχρι το μεσημέρι και μετά αφού σχολάγαμε, πηγαίναμε στο σπίτι και κάναμε τις δουλειές μας. Στο σχολείο μας, πήγαιναν αγόρια και κορίτσια μαζί άλλα μόνο οι λευκοί, επειδή εκείνα τα χρόνια η Ν.Αφρική ήταν διαχωρισμένη από την Αγγλία.Τα «μαύρα» παιδιά δεν επιτρέπονταν να μορφωθούν και έκαναν βαριές δουλειές από πολύ μικρή ηλικία, παρακολουθώντας πίσω απ’ τον φράχτη που τους χώριζε τα υπολοιπά παιδιά να παίζουν.
            Στο σχολείο μας υπήρχε ένας Διευθυντής και μία Διευθύντρια, ο οποίος είχε μια βέργα που  χτυπούσε τα αγόρια, ενώ η Διευθύντρια είχε μια παντόφλα με την οποία χτυπούσε τα κορίτσια.Όμως, σε έστελναν στο Γραφείο της Διεύθυνσης μόνο αν ήσουν πραγματικά άτακτος και τις περισσότερες φορές ο ίδιος ο δάσκαλος καμάρωνε για τα παιδιά. Μας δίδασκαν Αγγλικά, χορό, μουσική, αριθμητική και σουαχίλι.
            Το σχολείο ήταν βέβαια δύσκολο, και οι δάσκαλοι αυστηροί άλλα ήταν και θα παραμείνει να είναι μια εμπειρία την οποία θα θυμάμαι για όλη μου τη ζωή, μέχρι και τώρα σε ηλικία 87 ετών. Ακόμη θυμάμαι κάθε κλάμα, κάθε γέλιο και κάθε στιγμή αταξίας.
            Το σχολείο ήταν διαφορετικό και πρωτότυπο αλλά και τώρα είναι μια εμπειρία που δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Ντεφνέ Μποδούρ, Β4


Το σχολείο στην Αλβανία
    Τα σχολεία των παππούδων μου και των γιαγιάδων μου ήταν πολύ μεγάλα. Στην τάξη υπήρχαν πάνω απο 30 μαθητές. Τα θρανία και οι καρέκλες ήταν ενωμένες και ξύλινες και καθόντουσαν δυο παιδιά σε κάθε θρανίο. Είχε μια πολύ μεγάλη αυλή τα αγόρια παίζανε μπάλα και τα κορίτσια με ένα σχοινακι. Οι τουαλέτες ήταν έξω από το σχολείο και είχαν μόνο ένα διάλειμμα μισαωρο.
Οι δάσκαλοι ήταν πολύ αυστηροί και μερικοί πολύ καλοί προς τους μαθητές. Οι τιμωρίες ήταν να χτυπάει ο καθηγητής με μια βέργα τα παιδιά, να κάθεσαι κοντά στον τοίχο με ενα πόδι, και την άλλη μέρα έπρεπε να έρθεις με τους γονείς σου. Σχολείο πηγαίνανε 6 ημέρες την εβδομάδα και 8 ώρες την ημέρα. Τα μαθήματα το 1945 ήταν Μαθηματικά, Ιστορία, Γυμναστική, Γεωγραφία, Γλώσσα, Χημεία και Ρωσικά.
Στην τάξη έμενες αν είχες κάτω από το πέντε και πάνω από πέντε περνούσες. Τα παιδιά πήγαιναν όλοι μαζί αγόρια και κορίτσια στο ίδιο σχολείο.
Ιρένα Μπάλλα




«Το σχολείο στα χρόνια της γιαγιάς μου»

(Η Κων/να καταγράφει της αναμνήσεις της Λαρισαίας γιαγιάς!)

            H γιαγιά μου, η μητέρα του πατέρα μου, γεννήθηκε και μεγάλωσε σ’ ένα χωριό της Λάρισας τη δεκαετία του 1950. Τα δημοτικό σχολείο εκείνης της περιοχής ήταν χωρισμένο σε τρεις τάξεις. Τα παιδιά της πρώτης, δευτέρας και τρίτης δημοτικού βρίσκονταν όλα σε μία αίθουσα διδασκαλίας και τα παιδιά της τετάρτης, πέμπτης και έκτης σε μια άλλη. Οπότε, οι δύο αίθουσες είχαν ένα δάσκαλο η καθεμία. Τα σχολεία λειτουργούσαν πρωί και απόγευμα εκτός από Τετάρτη και Σάββατο που το απόγευμα ήταν ελεύθερο. Τα πρωινά, όλα τα παιδιά-αγόρια και κορίτσια- ετοιμάζονταν και πήγαιναν σχολείο όταν βαρούσαν οι καμπάνες της εκκλησίας.
            Υπήρχε μια δασκάλα στις μικρότερες τάξεις που ήταν καλοσυνάτη χωρίς τιμωρίες, αλλά ο δάσκαλος στις μεγαλύτερες τάξεις ήταν πολύ αυστηρός. Χτυπούσε τα παιδιά με τον χάρακα, τα χαστούκιζε και τα τραβούσε απ’ τα αυτιά τους.Υπήρχαν βέβαια και κάποιες συγκεκριμένες τιμωρίες για τα αδιάβαστα ή ζωηρά παιδιά.Μέσα στην τάξη, μπορεί να στεκόσουν ακίνητος για πολύ ώρα στη γωνία με το αριστερό πόδι σηκωμένο ή να σου χτυπούσαν το χέρι με το χάρακα δέκα φορές.
            Υπήρχαν, όμως και άλλες μορφές τιμωρίας, εκτός τάξεως. Εάν ήσουν πάλι αδιάβαστη, μπορούσαν να σε κρατήσουν στο σχολείο το μεσημέρι χωρίς να φας και θα συνέχιζες το μάθημα μέχρι το απόγευμα, το οποίο οι ίδιοι οι μαθητές το ονόμαζαν «νηστεία». Σ’αυτό το χρονικό διάστημα, δηλαδή μεταξύ μεσημεριού και απογεύματος έμενες κλεισμένη μέσα στην αίθουσα και επειδή οι τουαλέτες βρίσκονταν στο προαύλιο δεν σου επιτρεπόταν να πας...Γι’ αυτό και κάποιοι μαθητές έφευγαν κρυφά από τα παράθυρα για να βγουν έξω.
            Στο σχολείο επίσης, ήταν μέσα στα καθήκοντα των μαθητών να καθαρίζουν τις αίθουσες, να σκουπίζουν και να σφουγγαρίζουν το πάτωμα, να καθαρίζουν τα τζάμια και συγκεκριμένα στην τάξη της γιαγιάς μου, να καθαρίζουν από τις στάχτες και την ξυλόσομπα που υπήρχε μέσα στην αίθουσα.  Ακόμη, μέρα παρά μέρα, οι οικογένειες των μαθητών αναλάμβαναν να ταΐζουν τη δασκάλα ή και να της κάνουν το τραπέζι. Τα παιδιά ήταν επίσης υποχρεωμένα να πηγαίνουν στην εκκλησία κάθε Κυριακή, κι αν μερικά δεν πήγαιναν...τότε τη Δευτέρα είτε θα «έτρωγαν ξύλο» είτε θα υπήρχε άλλου είδους τιμωρία. Όμως οι δραστηριότητες δεν σταματούσαν εκεί, διότι τα παιδιά πήγαιναν περίπατο-εκδρομή έξω από το χωριό με κολατσιό έτοιμο από τις μάνες τους μια φορά το μήνα.
            Οι ώρες και οι ημέρες του σχολείου ήταν έξι την εβδομάδα, όκτω ώρες το πρωί και δύο ώρες το απόγευμα. Επιπλέον στο Δημοτικό τα μαθήματα ήταν τα βασικά, όπως ανάγνωση-ορθογραφία, αριθμητική, ιστορία, γυμναστική και θρησκευτικά. Εαν δεν είχες καλές επιδόσεις στα μαθήματά σου, τότε υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να μείνεις και στην ίδια τάξη.
            Συμπερασματικά τα σχολεία στα χωριά, ήταν τελείως διαφορετικά και πιο αυστηρά απ’ αυτά στις μεγαλουπόλεις. Για παράδειγμα, τα κορίτσια φορούσαν απαραίτητα μπλε ποδιά με άσπρο γιακά και μπλε ζώνη, άσπρη κορδέλα στα μαλλιά και άσπρα σοσόνια. Αντίθετα, τα αγόρια φορούσαν κοντά παντελόνια κι είχαν κοντοκουρεμένα τα μαλλιά τους με αφέλειες στο πρόσωπο.Τέλος, κάθε Τετάρτη είχε επιθεώρηση για κομμένα νύχια και καθαρά αυτιά...
Κωνσταντίνα Ξαντά





Το σχολείο της γιαγιάς μου
(Η Δήμητρα μας διηγείται τις αναμνήσεις της Ηπειρώτισσας γιαγιάς!)
Από το 1945 έως το 1949 δεν υπήρχε ένα οργανωμένο σχολείο ώστε να πάνε τα παιδιά λόγω του πολέμου που είχε ξεσπάσει τότε. Όταν άρχισαν να οργανώνονται σχολεία στα τέλη του 1949, επειδή δεν ήξεραν τα παιδιά, που έζησαν στον πόλεμο, γράμματα άρχισαν κανονικά από την 1η τάξη οπότε όπως είναι φανερό υπήρχαν διαφορές στις ηλικίες.
 Σε μία αίθουσα βρίσκονταν 70-80 παιδιά διαφορετικών τάξεων με μόνο ένα δάσκαλο. Οι εποχές ήταν πολύ δύσκολες υπήρχε πείνα, λίγα τρόφιμα από τα οποία έβρισκες ψωμί από καλαμπόκι, γάλα, τυρί και πολύ σπάνια κρέας, κυρίως Χριστούγεννα και Πάσχα.
Στα σχολεία δημιουργόντουσαν φιλίες, δεν υπήρχαν περιστατικά bulling επειδή τότε όλοι περνούσαν δύσκολα, ο ένας καταλάβαινε τον πόνο το άλλου, για αυτό και στηρίζονταν μεταξύ τους!!! Ο δάσκαλος τότε ήταν πολύ σκληρός και αυταρχικός προς τα παιδιά, για τιμωρία τους χτυπούσε με βέργα από ξύλο κρανιάς( 5 ξυλιές στην μία παλάμη , 5 ξυλιές στην άλλη). Άλλα είδη τιμωρίας ήταν η αντιγραφή, στάση πελαργού( στην γωνία με το ένα πόδι όρθιο) και πολλές άλλες.
Σχολείο πήγαιναν από την Δευτέρα έως το Σάββατο, όλη την ημέρα με 1- 2 ώρες διακοπή το μεσημέρι για φαγητό και μετά πάλι στο σχολείο. Το γυμνάσιο είχε 8 τάξεις, για αυτό και ονομαζόταν οχτατάξιο, ενώ δεν υπήρχε λύκειο. Κύρια μαθήματα ήταν η ιστορία, τα θρησκευτικά και ότι μπορείτε να φανταστείτε για την οικογένεια( πώς να δεθεί κ.α.). Όσον αφορά τα θρησκευτικά πήγαινε ο παπάς της περιοχής και τους έκανε 1 φορά την εβδομάδα κατηχητικό, ενώ στην εκκλησία ήταν υποχρεωτικό να πάνε τα παιδία του γυμνασίου για να εξομολογηθούν. 
 Στο δημοτικό αν δεν έπαιρνες  πάνω από 5 έμενες στην τάξη, ενώ στο γυμνάσιο αν έμενες σε 3 τουλάχιστον μαθήματα έμενες στην ίδια τάξη. Στο χωριό του παππού μου τα σχολεία ήταν μειχτά όπως και τώρα, ενώ σε μεγαλύτερα σχολεία χωρίζονταν τα αγόρια από τα κορίτσια.

Δήμητρα Παππά



Ελληνικό σχολείο της Αιγύπτου. 
- Καλή σας μέρα, θα μπορούσα να σας κάνω ορισμένες ερωτήσεις, πάνω στα σχολεία των παλαιότερων χρόνων;
- Nαι, εννοείται.
- Εμ...Για αρχή, πως συμπεριφέρονταν, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές στα παιδιά; Ποιά ήταν η στάση τους απέναντι στους καθηγητές;
- Οι δάσκαλοι τότε, όλοι,με ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν σοβαροί και αυστηροί με τα παιδιά. Τα παιδιά, ποτέ, σε αντίθεση με σήμερα δεν είχαν το θάρρος για αστεία ή για περιττούς διαλόγους με τους καθηγητές τους.
- Υπήρχαν καθόλου τιμωρίες; Και αν ναι, ποιες ήταν αυτές; Έκαναν τα παιδιά να συμμορφώνονται ή δεν φοβόντουσαν καθόλου;
- Οι τιμωρίες που υπήρχαν,ήταν πολλές. Η πιο συνηθισμένη ήταν η αντιγραφή μιας φράσης πολλές φορές, π.χ. ''Δεν θα ξαναείμαι άγραφος''.
- υπήρχαν χειρότερες τιμωρίες, εκτός απ'αυτό; 
- Εννοείται, πάρα πολλές. Αλλά ήταν ανάλοφα με το τι έκανες. Αν ήταν κάτι χειρότερο, στελνόσουν στην διεύθυνση. Αν εμπρόκειτο για κάτι ακόμα χειρότερο, το έλυναν οι χαρακιές στα χέρια. Έτσι συμμορφώνονταν όλοι.
- Πράγματι, ενδιαφέρον! Ποια μαθήματα παρακολουθούσατε; Διέφερε ο τρόπος που τα κάνατε, δηλαδή αυτά που μαθαίνατε;
- Όπως και σήμερα, στην Γλώσσα, στα Μαθηματικά και σε πολλά άλλα μαθήματα, μαθαίναμε περίπου τα ίδια με εσάς. Ωστόσο, στην Γεωγραφία, εντυπωσιακός είναι ο τρόπος εκμάθησης όλων των τόπων. Πιο συγκεκριμένα, μας έβαζαν να ζωγραφίζουμε ολομόναχοι χάρτες, και με αυτόν τον τρόπο, μαθαίναμε όλες τις περιοχές, απ'έξω. 
- Πολύ σκληρό ακούγεται, αλλα έτσι μαθαίνατε σωστά! Τώρα... Όσον αφορά τις ημέρες και τα ωράρια που διαρκούσε το μάθημα;
- Μάθημα κάναμε από την Δευτέρα, μέχρι και το Σάββατο, αφού κάθε Κυριακή ήταν η εκκλησία. Το ωράριό μας εξαρτώνταν από πολλά πράγματα, άλλοτε χρειαζόταν να μείνουμε και μετά, το απόγευμα.
- Ακόμη ένα στοιχείο που αποδεικνύει την σκληρότητα της παλαιάς καθημερινής ζωής, σωστά; 
- Βέβαια, τα πράγματα ήταν πολύ πιο δύσκολα από ότι σήμερα.
- Ωχ... Αγόρια και κορίτσια, είσασταν χωριστά, ή στις ίδιες αίθουσες;
- Κοίταξε. Στο δικό μου δημοτικό, ήμασταν, αγόρια και κορίτσια μαζί, στις ίδιες αίθουσες. Ωστόσο,στο Επαγγελματικό λύκειο, όπου συνέχισαν, υπήρχε διαχωρισμός μεταξύ των δύο φύλων, με διαφορετικές εισόδους για τα αγόρια και άλλες για τα κορίτσια.
- Τελευταία ερώτηση΄.
-Ναι,ναι.
- Ποιές ήταν οι στολές του κάθε φύλου; Ήταν υποχρεωτικό να τις φοράτε, ή όποτε θέλατε τις βγάζατε;
- Τα αγόρια φορούσαν πουκάμισο. Τα κορίτσια, αντίθετα, φορούσαν φούστα. Και τα 2 είδη σχολικών στολών, ήταν μόνο σε σκούρο, μπλε χρώμα. Και ναι ήταν υποχρεωτικές.
- Σας ευχαριστώ πολύ που με βοηθήσατε, γειά σας!
-Γεία σου αγόρι μου!


 Περής Γιώργος

Δεν υπάρχουν σχόλια: