Ελαττωματικό αγόρι, Sam Albatros

 

Το βιβλίο αυτής της συνάντησης μας το πρότεινε η μαθήτριά μας και μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης, η Κωνσταντίνα. Τίτλος: «Ελαττωματικό αγόρι», συγγραφέας ο Sam Albatros. 

Ομολογώ πώς οι υπεύθυνες της Λέσχης δε γνωρίζαμε ούτε το βιβλίο ούτε το συγγραφέα. Κάνοντας μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο ανακαλύψαμε πως είναι πολλά παραπάνω από συγγραφέας του βιβλίου: Σπούδασε γνωσιακή νευροεπιστήμη σε πανεπιστήμια του Παρισιού (Paris-Sud XI), του Λονδίνου (University College London) & του Κέιμπριτζ (University of Cambridge), ως υπότροφος του ΙΚΥ & του ιδρύματος Λεβέντη. πρόσφατα ολοκλήρωσε διδακτορική διατριβή μεταξύ Λονδίνου (University College London) & Αμερικής (National Institute of Mental Health) με πλήρη υποτροφία από το διεθνούς φήμης ίδρυμα Wellcome Trust. Ως Sam Albatros έχει παρουσιάσει πολυμεσικές περφόρμανς & πειραματικές ταινίες μικρού μήκους σε Ελλάδα, Κύπρο, Αγγλία και Βερολίνο. Το 2021 βραβεύτηκε στον τομέα των εικαστικών από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος & Artworks. έχοντας έντονη δράση στα social media, δημοσιεύει πρωτότυπα & μεταφρασμένα ποιήματα σε μορφή βιντεο-ποίησης στο YouTube (channel: Sam Albatros) & στην ιστοσελίδα που δημιούργησε queerpoets.com. Το 2022 αναμένεται να κυκλοφορήσει σε μετάφραση Sam Albatros το εμβληματικό βιβλίο ποίησης Crush του Richard Siken (εκδόσεις Πόλις). Το “ελαττωματικό αγόρι” είναι το πρώτο τ@ μυθιστόρημα.

Στο βιβλίο περιγράφεται με χιουμοριστικό τρόπο η ζωή του ήρωα στη διάρκεια του Δημοτικού- μέχρι και την τελευταία τάξη, λίγο πριν την εφηβεία- και απεικονίζει την έμφυλη κοινωνικοποίηση που δέχεται ο καθένας μας μέσα στο περιβάλλον που μεγαλώνει. Τα στερεότυπα που μεταδίδονται από τους γονείς, την ευρύτερη κοινωνία, το σχολείο, την τηλεόραση. Η αθώα παιδική ηλικία στιγματίζεται από συμπεριφορές που επιβάλλονται και οδηγούν το παιδί να νιώθει ενοχές για τα αισθήματα και τη συμπεριφορά του, ειδικά όταν αυτά δεν είναι τα ενδεδειγμένα, τα «σωστά». Ενοχές που το οδηγούν να πιστέψει πως είναι ελαττωματικό, πως υπάρχει ο φόβος να μην γίνει αποδεκτό και άρα πρέπει να προσπαθήσει περισσότερο να ταυτιστεί με το βιολογικό του φύλο, για να μην απογοητεύσει τους δικούς τους ανθρώπους.

Τα παιδιά διάβασαν το βιβλίο στις διακοπές του Πάσχα και χθες, Πρωτομαγιά, συναντηθήκαμε στον αύλειο χώρο του σχολείου να συζητήσουμε γι αυτό. Η συζήτησή μας έγινε σε ένα πολύ χαλαρό κλίμα και δεν κρατήσαμε την αυστηρή σειρά των τοποθετήσεων του καθενός. Αρχικά ο Εμίρ είπε ότι το βιβλίο ήταν συγκινητικό, όμορφο και διαβαζόταν εύκολα καθώς βασιζόταν σε παιδικές εμπειρίες, που οι περισσότερες ήταν δοσμένες με χιούμορ.  Καθώς το διάβαζε έκλαψε σε αρκετά σημεία , αφού η γραφή ήταν συναισθηματικά φορτισμένη. Δεν ταυτίστηκε με τον ήρωα, αλλά το ζητούμενο έτσι κι αλλιώς δεν ήταν αυτό. Η Ελένη το διάβασε, της άρεσε, αλλά δεν τη συγκίνησε , ίσως επειδή όπως μας είπε κράτησε μια απόσταση από αυτό – ίσως εσκεμμένα. Η ίδια πιστεύει πως ο ήρωας του βιβλίου είχε φτιάξει αυτό το προστατευτικό πλαίσιο (χαράς/αστείου) για να μπορέσει να αντιμετωπίσει όλη αυτή τη σκληρότητα της πραγματικότητας. Ο Αργύρης όταν άρχισε να διαβάζει το βιβλίο του φάνηκε βαρετό, αλλά μετά προχωρώντας την ανάγνωση εντυπωσιάστηκε από τη γραφή και τον τρόπο θέασης των πραγμάτων από τον μικρό ήρωα. Το κεφάλαιο που τον συγκλόνισε ήταν «Το μπαλκόνι». Πως ένα μικρό παιδί , ένα αθώο πλάσμα σκέφτεται ότι είναι λύση στα προβλήματά του η αυτοκτονία; Και η φράση που ξεχώρισε: «Δε θέλω να πατήσω κανένα κουμπί να συνεχίσω. Θέλω να αφήσω την τηλεόραση να κλείσει για πάντα με εμένα μέσα της. Όλη η Ιστορία να προχωρήσει από εδώ και πέρα χωρίς εμένα.». 

Η Κωνσταντίνα , που μας το πρότεινε κιόλας, μας είπε πως το διάβασε στο σχολείο στη διάρκεια των μαθημάτων και είχε μείνει περισσότερο στο πόσο αστεία ήταν δοσμένα όλα τα περιστατικά και πόσο γρήγορα προχωρούσε η αφήγηση. Ήταν πολύ ενδιαφέρον πως η όλη αφήγηση γινόταν μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, πολύ απλά και πολύ κατανοητά. Αυτό που της έκανε εντύπωση ήταν η εσωτερικευμένη ομοφοβία του μικρού παιδιού, που ήταν αποτέλεσμα των επιρροών του περιβάλλοντος του, αλλά και η ορατότητα που θέλησε να δώσει στην τρανς κοινότητα με την αναφορά στην Αθανασία που ένιωθε Θανάσης. Η Γκιουλσέν το διάβασε μέσα σε μια ημέρα – το αγόρασε απόγευμα και το τέλειωσε μέχρι την επόμενη ημέρα. Της άρεσε πάρα πολύ ο τρόπος με τον οποίο ήταν γραμμένο το βιβλίο , αφού μέσα από όλα αυτά τα «αστεία»  λέγονταν αλήθειες. Το ότι ο ήρωας αναφέρεται συχνά στα όνειρά του θέλοντας να ζήσει μια άλλη ζωή , με άλλους φίλους, μια άλλη πραγματικότητα καθώς και η αναφορά του στο θέατρο που δίνει τη δυνατότητα της εναλλαγής ρόλων όπως και η φράση «Στον παράδεισο μπορείς να είσαι όποιος θέλεις». Επίσης το γεγονός πως περιγράφει με ακρίβεια πως νιώθει ένα παιδί εγκλωβισμένο σε ένα σώμα που δε νιώθει δικό του- ο Θανάσης / Αθανασία- αλλά και η τραγική αναφορά του στην ελαττωματική τσαγέρα που μεταφράστηκε σε ελαττωματικό αγόρι. Η Πόπη μίλησε για τις βαθιές σκέψεις του ήρωα , την ωραία σχέση με τη δασκάλα Θεοδώρα αλλά και την ιδιαίτερη σχέση με τη μητέρα – πχ όταν η μητέρα έδειρε το παιδάκι που πίστευε ότι πείραζε το γιο της ή στη σκηνή των γενεθλίων που, ενώ ο ήρωας ζητούσε την τούρτα Πίτερ Παν, τελικά η τούρτα ήταν με θέμα το ποδόσφαιρο-  καθώς και την ατάκα του ήρωα να σβήσει τα κεριά ο Κώστας για να μην μεγαλώσει άλλο ο ίδιος. Η Μαίρη τέλειωσε και αυτή πολύ γρήγορα το βιβλίο , αν και το τέλος της φάνηκε περίεργο. Της άρεσε στις χιουμοριστικές σκηνές που έκρυβαν πολύ σοβαρές σκέψεις. Το βιβλίο της άρεσε, αν και δεν ξεχώρισε κάποια ιδιαίτερη σκηνή. Στην Αντριάννα άρεσε πολύ το πόσο δημιουργικό μυαλό ήταν το μικρό αγόρι , πόσο εύκολα έφτιαχνε ιστορίες με το μυαλό του. Επίσης έβγαλε το συμπέρασμα ότι ο ήρωας δεν ήθελε να αποδεχτεί ότι είναι ομοφυλόφιλος για να μην ταράξει τους γονείς του.  Το κεφάλαιο που ξεχώρισε ήταν «Είναι το παιδί μου ομοφυλόφιλο;». Η Κωνσταντίνα Χ. το βρήκε επίσης πολύ ωραίο. Η ακριβής περιγραφή κάθε κατάστασης στην οποία βρέθηκε ο ήρωας αλλά και οι έξυπνες απαντήσεις του ήταν αυτές που θυμάται. Οι καθηγήτριες πάλι στάθηκαν στη σχέση με τον πατέρα – ο ήρωας δηλώνει ξεκάθαρα την αγάπη του για τον πατέρα , το φόβο του μην τον χάσει, την προσπάθειά του να ανταποκριθεί στα στάνταρ του- αλλά και στα επιμέρους περιστατικά που αποτελούν τραυματικά βιώματα για τον μυθιστορηματικό ήρωα, ειδικά αυτά που εμπλέκονταν οι συμμαθητές του. Εκεί δηλώσαμε την αγανάκτηση και το θυμό μας για αυτούς τους δασκάλους που αδυνατούν να σταθούν στο πλάι των παιδιών που δέχονται κάθε είδους μπούλιγκ, που δεν τα βοηθούν να αντιμετωπίσουν τους βασανιστές τους.

Στη γενική συζήτηση που ακολούθησε αναφερθήκαμε στα επιμέρους θέματα που έθιγε το βιβλίο είτε άμεσα είτε έμμεσα (ρατσισμός, οικογενειακές σχέσεις, φιλία, παιδικότητα, τηλεόραση) και αναφερθήκαμε και σε οικείες εμπειρίες μας. Οι καθηγήτριες ανασύραμε αναμνήσεις από τη δική μας εποχή και το πως η δική μας γενιά αντιμετώπιζε το θέμα της σεξουαλικής διαφορετικότητας καθώς και στο ότι αν και πιστεύαμε πως τα πράγματα θα αλλάξουν συνειδητοποιούμε ότι έχει συντηρητικοποιηθεί η κοινωνία και χρειάζεται αγώνας για τα αυτονόητα. Η ορατότητα των ανθρώπων που είναι «διαφορετικοί» δεν είναι δεδομένη και τελικά εξαρτάται από εμάς τους ίδιους το αν θα τα αλλάξουμε όλα, έστω κι αν αυτή η αλλαγή δεν συμβεί εδώ και τώρα.

Στο κλείσιμο κρατήσαμε τα αισιόδοξα λόγια της Θεοδώρας, της δασκάλας:  

«… Θα γίνεις ό,τι θέλεις. Θα γίνεις κάτι που ίσως να μην αναγνωρίζεις κοιτάζοντας πίσω. Μια μέρα θα βρεις κάπου τυχαία παλιές φωτογραφίες σου και θα αισθάνεσαι ότι κοιτάς ασπρόμαυρες φωτογραφίες πολύ παλιών ανθρώπων που δε γνώρισες ποτέ. Θα δεις τον εαυτό που υπήρξες, όλα όσα σε έκαναν να κλαις, να βλέπεις εφιάλτες, να μην μπορείς να κοιμηθείς τη νύχτα. Και δεν θα υπάρχει πια αυτό το σφίξιμο στην κοιλίτσα σου κάθε φορά που κάποιος λέει αυτές τις λέξεις που τότε σε πληγώσανε. Γιατί πάνω σε αυτές τις λέξεις θα έχεις γράψει νέα νοήματα και αναμνήσεις. Θα έχεις βρει ανθρώπους που ήταν παιδάκια σαν κι εσένα, και θα είστε τόσο χαρούμενοι που καμιά φορά θα γελάτε με όλα αυτά τα άσχημα που έγιναν τότε, έτσι που ούτε κι εσείς θα το πιστεύετε ότι συνέβησαν».

«Πότε θα γίνουν όλα αυτά κυρία, πότε;»
​
«Σε λίγο» μού απαντά. «Σε λίγο».

Σ.Σ: Ο Μανώλης που έλειπε μας έστειλε την άποψή του : «Εμένα το βιβλίο προσωπικά μου άρεσε πολύ! Ήταν πολύ εύκολο στο διάβασμα του ,αλλά ήταν και στενάχωρο. Μας έδειξε την πλευρά που το αγόρι θέλει να είναι κορίτσι κάτι που στην εποχή του συγγραφέα δεν ήταν αποδεχτό και το πως τον επηρεάζει αλλά και τι αντιμετωπίζει στο σχολείο με τους καθηγητές, τους συμμαθητές, και έπειτα στο σπίτι με την μάνα του και τον μπαμπά του να προσπαθούν να τον κάνουν να φερθεί σαν αγόρι.».  Το ίδιο και η Ρένα: «Το βιβλίο το λατρεψαααα. Ναι μεν έθιγε σοβαρά θέματα αλλά με τον τρόπο που το παρουσιάζει μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει το περιεχόμενο και την σημασία που ήθελε να περάσει στον αναγνώστη. Καθώς το διάβαζα μπορώ να πω γέλασα αρκετά, αλλά ήταν και συγκινητικό ταυτόχρονα. Πιστεύω ότι αυτό ήταν το πιο ωραίο από τα προηγούμενα βιβλία!»