«Η Μεταμόρφωση» του Κάφκα ( ή πώς ένας άνθρωπος μπορεί να γίνει κάποιος άλλος )

Κυριακή απόγευμα και συναντηθήκαμε με τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης να συζητήσουμε για το βιβλίο του Φραντς Κάφκα «Η μεταμόρφωση». Δυστυχώς πολλά μέλη μας απουσίαζαν γιατί ήταν άρρωστα, αλλά και πάλι όσοι ήμασταν παρόντες κάναμε μια εξαιρετική συζήτηση.

Η Κατερίνα μας , που πρότεινε και το βιβλίο μίλησε πρώτη γι αυτό. Ο Κάφκα οδηγεί τον αναγνώστη να ερμηνεύσει την απέχθεια για το διαφορετικό- ειδικά την απέχθεια της οικογένειας. Ο ήρωας βίωνε κάποια ψυχική ασθένεια και αυτό γίνεται κατανοητό από το ότι δυσκολεύεται να σηκωθεί από το κρεβάτι του, από το ότι ένιωθε ότι είχε αλλάξει, ότι δεν έτρωγε τα φαγητά που του άρεσαν συνήθως , συνήθισε γρήγορα στο βρώμικο-σαπισμένο φαγητό και αφέθηκε στην κατάσταση που είχε βρεθεί με ευκολία. Η οικογένεια που αρχικά θρηεκί για την αλλαγή αυτή, σταδιακά αποσυνδέεται από τον Γκρέγκορ και στο τέλος του βιβλίου νιώθει ανακούφιση που πεθαίνει. Ειδικά η σκηνή του θανάτου του είναι έντονη και η παγερή και αδιάφορη στάση της οικογένειας δείχνει ότι πια δεν τον ήθελαν.

Η Βασιλική συμφώνησε με την Κατερίνα και αναφέρθηκε στο πόσο εξασθενημένος ήταν ο ήρωας από τη ζωή που ζούσε- αυτό την εντυπωσίασε πιο πολύ. Η αδερφή που αρχικά τον πρόσεχε και τον φρόντιζε- αν και δεν τον πλησίαζε ποτέ- τελικά αποκόπτεται και νιώθει ότι ελευθερώνεται με το θανατό του. Ο Γκρεγκορ ήθελε να επικοινωνήσει με τα άλλα μέλη της οικογένειας , αλλά δυστυχώς μόνο να τους ακούει μπορούσε. Ο χώρος του σταδιακά έπαψε να είναι δικός του και ακόμη και το κάδρο που ήταν στον τοίχο- και ίσως να αποτελούσε κομμάτι της ταυτότητας του- το απομάκρυναν και σταδιακά το δωμάτιό του έγινε αποθηκευτικός χώρος.

Η Παρασκευή πίστευε ότι το βιβλίο ήταν γραμμένο σε α’ ενικό πρόσωπο και θα ήταν πιο βιωματικό και ένιωσε έκπληξη όταν διαπίστωσε ότι η αφήγηση ήταν τριτοπρόσωπη. Η ίδια πιστεύει πως ο ήρωας βίωνε καταθλιπτικά επεισόδια και για αυτό έβλεπε τον εαυτό του ως κατσαρίδα , αλλά επιθυμούσε τη βοήθεια της οικογένειας του (σελ. 45 : τους φανταζόταν όλους να παρακολουθούν με κομμένη ανάσα τις προσπάθειες του…), αν και στη συνέχεια παρουσιάζεται πολύ περήφανος για να το κάνει (σελ. 63: θα προτιμούσε να πεθάνει από την πείνα, παρά να της το ζητήσει ο ίδιος..). Της προκάλεσε έκπληξη η στάση της αδερφής του, η οποία αρχικά τον ενθάρρυνε, τον φρόντιζε, τον τάιζε, αλλά σταδιακά τον εγκαταλείπει.

Στη Μαριαλένα άρεσε ο τρόπος γραφής και την προβλημάτισε και εκείνη ιδιαίτερα η αδερφή του Γκρεγκορ. Αυτό που τη συγκίνησε ήταν η σκηνή που ο πατέρας εκτοξεύει το μήλο στον ήρωα- έντομο και εκείνο φαίνεται να πληγώνεται και αν κουβαλάει το τραύμα του για καιρό . Ίσως και  να αντιπροσώπευε τα τραύματα που ο ήρωας είχε σε όλη του τη ζωή.

Και η Βάλια είχε παρόμοιες σκέψεις για την αδερφή του ήρα – μια κακή, μια καλή, μια με ενδιαφέρον , μια ψυχρή. Θύμωσε επίσης  γενικά με τη στάση της οικογένειας που τη θεώρησε προβληματική. Μαζί της συμφώνησε η Ειρήνη η οποία βρήκε το βιβλίο πολύ ενδιαφέρον και από ψυχολογική άποψη. Και φυσικά δεν ήταν μόνο ο βασικός ήρωας αλλά και όλα τα πρόσωπα που εμφανίζονται στην υπόθεση που έχουν ενδιαφέρον.

Η Ελένη είχε μια διαφορετική ανάγνωση της αλληγορίας: πίστεψε ότι ο ήρωας ήταν διαφορετικός με οποιοδήποτε τρόπο και αυτό πλήρωνε . Η οικογένεια του αδυνατούσε να τον δεχτεί και αυτό τον αποξένωσε ακόμη περισσότερο. Εντύπωση της έκανε η στάση του πατέρα αλλά και η σχέση του με τον ήρωα καθώς και το ότι ο Γκρεγκόρ παρατηρεί τις αλλαγές στην εμφάνιση του και νιώθει περήφανος που φοράει στολή κλητήρα και ξεχωρίζει.  

Η Παρασκευή Κ. η οποία δε μπόρεσε να έρθει στη συνάντηση γιατί είχε ένα μικρό ατύχημα μας έστειλε τη γνώμη της.

«Καταρχάς, μου άρεσε το βιβλίο αρκετά. Η αλήθεια είναι πως το είχα ξαναδιαβάσει το περασμένο καλοκαίρι και η γνώμη μου πάνω κάτω παραμένει η ίδια. Μου αρέσει πολύ η αναφορά στο παράδοξο και στο ακατανόητο- ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας μιλάει με τόση γαλήνη για κάτι το εντελώς αφύσικο. Βέβαια, δεν θα κρύψω ότι την πρώτη φορά που το διάβασα, περίμενα να ξανά μεταμορφωθεί ο Γκρέγκορ σε άνθρωπο. Ωστόσο, το γεγονός ότι απεβίωσε ως μεταλλαγμένο έντομο τελικά, κάνει το βιβλίο ακόμη πιο ενδιαφέρον στα δικά μου τα μάτια, εστιάζοντας έτσι ακόμη περισσότερο στο παράδοξο. Επίσης, βρήκα εξίσου ενδιαφέρον τον τρόπο που έγραφε ο συγγραφέας καθώς και την ίδια την πλοκή. Γενικά μου φάνηκε εντελώς απρόσμενο όλο το βιβλίο όπως και η συμπεριφορά όλων των χαρακτήρων και αυτό μου άρεσε. Όσον αφορά κάποιον από αυτούς που να ξεχώρισα (πέρα από τον πρωταγωνιστή δηλαδή), αυτός θα ήταν μάλλον η καθαρίστρια, η οποία μου κίνησε το ενδιαφέρον γιατί ήταν πολύ διαφορετικός χαρακτήρας σε σχέση με τους άλλους ή τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε εμένα. Ακόμη, με εξέπληξε πολύ το τέλος. Ίσως και να ήταν προβλέψιμο, εγώ όμως για κάποιον λόγο περίμενα ένα εντελώς διαφορετικό τέλος. Για την ακρίβεια περίμενα ότι σίγουρα θα ξαναγίνει άνθρωπος, όπως ήδη ανέφερα, και άρα δεν το είδα να έρχεται και μου ήρθε κάπως απότομο- θυμάμαι όταν το διάβασα καθόμουν και κοιτούσα τις σελίδες με απορία. Τέλος, πιστεύω πως είναι αρκετά ιδιότροπο βιβλίο και πως είναι λίγο δύσκολο να αρέσει σε όλους καθώς και να το καταλάβουν όλοι, μιας και μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές αναγνώσεις. Παρ' όλα αυτά είναι ένα μαστ ριντ που έχω προτείνει σε όποιον ξέρω και δεν ξέρω και θα συνεχίσω να προτείνω!»

 

Στη συζήτηση που ακολούθησε αναφερθήκαμε στο πώς αυτός ο κοινωνικός θεσμός της οικογένειας μπορεί να θέσει στο περιθώριο κάποιο από τα μέλη του αν δεν ταιριάζει με τις δικές της θέσεις, απόψεις, ιδέες, επιδιώξεις. Οι σχέσεις συμφέροντος που αναπτύσσονται , ο γιος που αναλαμβάνει να ξεχρεώσει την οικογένεια, η αδερφή που αισθανόταν χρέος της να φροντίσει τον αδερφό της μέχρι που κουράστηκε και αποφάσισε ότι πρέπει να απαλλαχθεί από το βάρος αυτό και να προχωρήσει στη ζωή της, η στάση των ξένων που έχουν και κείνοι άποψη για το «πρέπον» και το «σωστό»,  η μητέρα που υπακούσει στον πατέρα και θυσιάζει το παιδί της προκειμένου να έχει την εύνοιά του. Πολλά τα θέματα που θίγονται στο βιβλίο αυτό του Κάφκα και πολύ ενδιαφέρουσα η συζήτηση που είχαμε με τα παιδιά μας!!