Δευτέρα 27 Αυγούστου 2018

"Ξυπόλητοι ήρωες", Αλεξάνδρα Μητσιάλη

Πώς μιλάς στο εφηβικό κοινό για την Ιστορία μέσω της λογοτεχνίας; Πώς να καταλάβει ένα παιδί που μεγάλωσε στην εποχή της αφθονίας , στην εποχή του υπολογιστή, του κινητού και της γενικότερης τεχνολογικής ανάπτυξης τι σημαίνει Κατοχή, Αντίσταση, διώξεις, εκτελέσεις, ξεκλήρισμα των Εβραίων; Και , πώς , χωρίς διδακτισμό, να του γίνει βίωμα αυτό το τετριμμένο «Ποτέ πια φασισμός»;
Η Αλεξάνδρα Μητσιάλη το καταφέρνει στο συγκλονιστικό βιβλίο της «Ξυπόλητοι Ήρωες». Οι ήρωες της, Ο Τάκης, η Σταυρούλα, η Αλέγρα, ο Πέπο, ο Άρης, η Ελένη, ο Έκτορας, η Αγγελική, η Λούνα ζουν στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής. Είναι παιδιά στο μεταίχμιο της εφηβείας από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και με διαφορετικές οικογενειακές καταβολές.
Ο Τάκης, ο Έκτορας, ο Ντίνος , ο Θανάσης ανήκουν στο περιβόητο Ξυπόλητο Τάγμα. Το «Ξυπόλητο Τάγμα» είναι η αληθινή ιστορία 160 παιδιών, που διώχτηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές, όταν αυτοί προχώρησαν σε επιτάξεις δημοσίων κτιρίων στα χρόνια της Κατοχής.Τα παιδιά αυτά οργανώθηκαν και χτυπούσαν τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλούσαν ψωμί και τρόφιμα. Στη συνέχεια μοίραζαν τα κλεμμένα σε όσους είχαν ανάγκη.
Ο Τάκης , λοιπόν, ο ξυπόλητος ήρωας και κεντρικό πρόσωπο του βιβλίου, είναι το αγόρι που έχει συναίσθηση της κατώτερης κοινωνικής τάξης στην οποία ανήκει. Έχει αφήσει πίσω του μια δύσκολη οικογενειακή ιστορία και είναι γρήγορος στη σκέψη αλλά και στη δράση του. Δεν το βάζει εύκολα κάτω, συμπάσχει με τους πονεμένους και είναι έτοιμος να σκεφτεί λύσεις για όλους τους κατατρεγμένους, γνωστούς και φίλους του.
Η Σταυρούλα, άλλη μια ηρωίδα του βιβλίου, προέρχεται από μια οικογένεια που διέλυσε η γερμανική Κατοχή: ο πατέρας της έχει συλληφθεί για τη δράση του και βρίσκεται φυλακισμένος στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, μέχρι τη στιγμή που οι Γερμανοί θα τον διώξουν μαζί με άλλους για το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν. Ο αδερφός της , ο Άρης, είναι οργανωμένος σε μια αντιστασιακή ομάδα και η ίδια με την ξυπόλητη παρέα της κάνει ό,τι μπορεί να βοηθήσει τον κοινό αγώνα.
Η τελευταία ηρωίδα είναι η Αλέγρα, η μικρή Εβραιοπούλα, που προέρχεται από μια ευκατάστατη οικογένεια: ο πατέρας της είναι γιατρός και η οικονομική επιφάνεια της οικογένειας , πριν την εισβολή των κατακτητών, ήταν μεγάλη. Η Αλέγρα πηγαίνει σε ιδιωτικό σχολείο- στη Γαλλική Σχολή- ζει σε ένα μεγάλο ιδιόκτητο σπίτι , που ακόμα και στην περίοδο της Κατοχής έχει ακόμα τροφή και ζέστη, είναι ευτυχισμένη. Η Αλέγρα, που ονειρεύεται να ταξιδέψει στην πολιτισμένη Ευρώπη, να γνωρίσει άλλες πόλεις, να δει την ήπειρο των αγαπημένων συγγραφέων της- του Ουγκό, του Ντίκενς, του Ρουσό. Όλα αυτά θα αλλάξουν όταν οι Γερμανοί κατακτητές, εφαρμόζοντας το σχέδιο του Χίτλερ, θα στραφούν ενάντια στους Εβραίους και της Θεσσαλονίκης. Θα αναγκαστεί να ξεριζωθεί από το σπίτι της, να χωριστεί από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και να σταλεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Γύρω από τους τρεις κεντρικούς ήρωες υπάρχουν οι φίλοι τους με τις δικές τους ιστορίες: ο Πέπο, ο λουστράκος Εβραίος και η οικογένεια του- ο γέρο Λεόν και η αδερφή του η Λούνα- ο Φριτς, ο Γερμανός γιατρός , που με κίνδυνο της ζωής του βοηθούσε όσους είχαν ανάγκη, η Ελένη και η μητέρα της , που οι Γερμανοί έκαψαν το χωριό τους και έφτασαν κυνηγημένες στη Θεσσαλονίκη.
Η συγγραφέας κατορθώνει να αναπλάσει τα σκοτεινά αυτά χρόνια με ρεαλισμό και χωρίς υπερβολές. Μέσα στην αφήγηση της υπάρχουν οι αναφορές στους μαυραγορίτες Έλληνες ,που εκμεταλλεύτηκαν την πείνα και την αθλιότητα των συμπατριωτών τους, στους δοσίλογους Έλληνες που συνεργάστηκαν με τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής, για να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα και δρούσαν υπό την σκέπη τους. Οι Έλληνες αυτοί ζούσαν με τις ανέσεις τους, γιόρταζαν παρέα με τους κατακτητές, επωφελήθηκαν από τις διώξεις των συμπατριωτών τους, προκειμένου να βάλουν χέρι στις περιουσίες, τα σπίτια και τις επιχειρήσεις τους.
Οι διώξεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ο εξευτελισμός , οι ταπεινώσεις που δέχτηκαν μέχρι την τελική λύση, παρουσιάζονται μέσα από την αφήγηση των παιδιών , που ζουν αυτά τα γεγονότα στην καθημερινότητα τους και δεν τα διαχωρίζουν από την κανονική ζωή, αφού κανονική ζωή δεν υπάρχει καθώς έχει καταργηθεί από την πραγματικότητα του πολέμου. Είναι πολύ συγκινητικό το ότι ,επειδή η αφήγηση γίνεται μέσα από τους μικρούς αυτούς ήρωες, εκείνοι φαίνεται να μην κατανοούν γιατί πρέπει να εξαφανιστούν οι φίλοι τους, οι άνθρωποι που είναι άνθρωποι κι όχι μουτζούρες-όπως λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου η Σταυρούλα.
Παράλληλα, η ένταξη στην υπόθεση ιστορικών γεγονότων –οι αναφορές στο Ξυπόλητο Τάγμα, το συλλαλητήριο των φοιτητών την 25η Μαρτίου 1943 και το περιστατικό με τον καθηγητή Χαράλαμπο Θεοδωρίδη- αισθητοποιεί ακόμη περισσότερο την ιστορική αλήθεια του βιβλίου.
Ο αναγνώστης απορροφάται από τη δράση των ηρώων που είναι αληθινά πρόσωπα, με δικό τους χαρακτήρα, παιδιά που σκέφτονται σαν παιδιά κι όχι καθ’ υπαγόρευση των μεγάλων, ήρωες που μιλούν αληθινή γλώσσα, ζουν, λυπούνται, χαίρονται, ερωτεύονται, θλίβονται, γιορτάζουν, θυμώνουν , πικραίνονται, βιώνουν με συναίσθημα κάθε αλλαγή στη ζωή τους. Η συγγραφέας δεν προσπαθεί να υποβάλλει και να επιβάλλει τη συγκίνηση. Η ροή της αφήγησης, η εξέλιξη της υπόθεσης παρασύρει και συγκινεί τον αναγνώστη που διαβάζει με αμείωτο ενδιαφέρον τις περιπέτειες των ηρώων, συμπάσχει μαζί τους, αγωνιά για την τύχη τους, χαίρεται για τα κατορθώματα τους. Συγχρόνως, όμως, στοχάζεται τις δοκιμασίες αυτής της γενιάς, κατανοεί το ρόλο και τη θέση των ανθρώπων της εποχής, γίνεται κοινωνός της Ιστορίας.
Οι μικροί αυτοί ήρωες, οι ξυπόλητοι ήρωες, καταφέρνουν να δώσουν το δικό τους στίγμα, να δώσουν ένα μάθημα ζωής, να αποδείξουν ότι η ιστορία δε γράφεται με τα μεγάλα και ωραία λόγια, αλλά με τις πράξεις. Και αυτές οι πράξεις είναι που αλλάζουν τον κόσμο.
(αναδημοσίευση από το Μαγικό Κόσμο του παιδικού βιβλίου)

Δεν υπάρχουν σχόλια: