ΤΙΜΑΚΙΣΤΑΝ - Το σεντούκι του χρόνου , Andri Snaer Magnason

 

ΤΙΜΑΚΙΣΤΑΝ - Το σεντούκι του χρόνου

Συγγραφέας: Andri Snaer Magnason

Μεταφραστής: Μάνος Τζιρίτας

Εκδόσεις: Πατάκης

Σελίδες: 376

 

Ζεις σε μια μελλοντική κοινωνία οικονομικής κρίσης , βαριέσαι τις βροχερές Δευτέρες και τους μουντούς Φεβρουάριους και η Timebox σου δίνει τη δυνατότητα να απαλλαχτείς απ όλα αυτά, να παγώσεις το χρόνο και να ξαναβγείς στον κόσμο όταν τα πράγματα θα έχουν γίνει καλύτερα, μπαίνοντας στα μαύρα κουτιά της. Αυτό κάνουν οι ήρωες του βιβλίου του Μάγκνασον, αλλά, ενόσω παραμένουν κλεισμένοι στα μαγικά αυτά κουτιά, ο κόσμος γύρω τους διαλύεται.

Η μικρή Σίγκρουν, λοιπόν, ακολουθώντας τις οδηγίες των γονιών της μπαίνει στο μαύρο κουτί, αλλά όταν βγαίνει μετά από λίγο διαπιστώνει ότι τα πάντα έχουν αλλάξει. Τα ζώα έχουν κάνει κατάληψη στο σπίτι της και δέντρα και φυτά έχουν θεριέψει και έχουν καλύψει τόσο το εξωτερικό όσο και το εσωτερικό του σπιτιού της. Το κουτί της δε λειτουργεί πια και δε μπορεί να ανοίξει τα κουτιά των γονιών της και να τους ελευθερώσει. Την ίδια συναντά ένα αγόρι, ο Μάρκους, και την οδηγεί σε ένα σπίτι στο οποίο υπάρχουν παιδιά απ’ όλες τις χώρες της γης. Τα παιδιά τα έχει μαζέψει η Γκρέις, μια ηλικιωμένη γυναίκα, που προσπαθεί να λύσει την αρχαία κατάρα που έχει πέσει στη γη και τους διηγείται μια ιστορία που προέρχεται από το παρελθόν.

Η ιστορία της Γκρέις αφορούσε την ίδρυση της Παγγαίας, μιας χώρας που οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά με τα ζώα ακολουθώντας την προφητεία ότι ποτέ δεν έπρεπε να τα στρέψουν εναντίον του ανθρώπου. Αυτό γινόταν μέχρι την εποχή της βασιλείας του νεαρού Ντίμον, ο οποίος ερωτεύτηκε σφοδρά την Ηλιαχτίδα, την παντρεύτηκε και εκείνη πέθανε μετά τη γέννηση της κόρης της, της Οψιδιάνας. Μετά το θάνατο της ο βασιλιάς Ντίμον περιήλθε σε κατάσταση πένθους μέχρι που ο σύμβουλος του ο Εξέλ του είπε ότι μπορεί να κατακτήσει τον κόσμο. Μόνο που αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να στρέψουν τα ζώα ενάντια στους ανθρώπους. Ο βασιλιάς Ντίμον ακολούθησε τη συμβουλή του, ξεκίνησε για την κατάκτηση όλου του κόσμου και έφτασε μέχρι τα πέρατα της γης. Εκεί όμως, στην άκρη του Βορά, συνάντησε μια γυναίκα που , αφού του είπε ότι στο τέλος θα τον αφανίσει ο χρόνος, εξαφανίστηκε. Έτσι ο βασιλιάς, αφού επέστρεψε στο βασίλειό του αποφάσισε να βρει έναν τρόπο να νικήσει το χρόνο και ζήτησε να παρουσιαστεί μπροστά του αυτός που θα το κατάφερνε με ανταμοιβή το μισό του βασίλειο.

Την απάντηση είχε μια παρέα νάνων και αυτή ήταν ένα μπαούλο αραχνομέταξο, που ό,τι είχε τοποθετηθεί μέσα του παρέμενε ανέπαφο από το πέρασμα του χρόνου. Ο Ντίμον λοιπόν τοποθέτησε μέσα σε αυτό την κόρη του, προκειμένου να παραμείνει ανέγγιχτη από τη φθορά του χρόνου. Όμως, επειδή σκότωσε τους νάνους που δε δέχτηκαν το μισό του βασίλειο, η γη χωρίστηκε και ο βασιλιάς αναγκάστηκε να ξεκινήσει πάλι μια τεράστια εκστρατεία, προκειμένου να επαναφέρει το βασίλειο του στην αρχική του μορφή. Όσο καιρό θα έλειπε εκείνος, η κόρη του θα ήταν κλεισμένη στο μπαούλο και θα έβγαινε μόνο συγκεκριμένες μέρες στον έξω κόσμο. Έτσι όμως η πριγκίπισσα έχανε ολόκληρα κομμάτια της ζωής της. Στο μεταξύ η νέα σύζυγος του Ντίμον, η Γκούνχιλντ, και ένας αγύρτης υποταγμένος αποστάτης, ο Αχινός, χρησιμοποίησαν το μπαούλο της Οψιδιάνα για τους δικούς τους σκοπούς, παρουσιάζοντας την έγκλειστη πριγκίπισσα ως θεά. Έτσι άρχισαν να συρρέουν τα πλήθη στο παλάτι φέρνοντας τις δικές τους προσφορές, τα δικά τους τάματα στην Οψιδιάνα.

Όλο αυτό τον καιρό η Οψιδιάνα, προστατευμένη στο μπαούλο της, δεν γνώριζε τι συμβαίνει στο βασίλειο, ούτε το πώς τη χρησιμοποιούσαν οι επιτήδειοι. Η μόνη της επικοινωνία με τον έξω κόσμο είναι ο Ανόρι, ένα μικρό αγόρι που θα βρεθεί τυχαία στο παλάτι, θα ανοίξει το σεντούκι και θα γνωρίσει την Οψιδιάνα. Με τη βοήθεια του, η νεαρή πριγκίπισσα, θα καταφέρει να δώσει τέλος στην τυραννία του Αχινού και της Γκούνχιλντ, αλλά δυστυχώς η ίδια θα φτάσει μια ανάσα πριν το θάνατο. Και όταν ο πατέρας της πέθανε, δέντρα και φυτά τύλιξαν το κάστρο και το σεντούκι της εξαφανίστηκε κάτω από την επιφάνεια του δάσους.

Όταν η Γκρέις τέλειωσε την ιστορία της, είπε στα παιδιά ότι ο κόσμος βρισκόταν σε ένα παρόμοιο σημείο απόλυτης παρακμής, επειδή κάποιος είχε ανακαλύψει το σεντούκι και φρόντισε να εφεύρει μια μέθοδο αναπαραγωγής του. Έτσι η αποστολή των παιδιών ήταν να τον βρουν και να τον σταματήσουν, πριν ο κόσμος γίνει απόλυτο έρμαιο της φύσης. Τα παιδιά κατάφεραν να εντοπίσουν τον εφευρέτη, να διαλύσουν το εργοστάσιο παραγωγής και να ελευθερώσουν τους ανθρώπους από τα Timebox.

Ψήγματα από παραμύθια, μύθους και θρύλους ενσωματώνονται στην υπόθεση του βιβλίου. Αναγνωρίσιμοι ήρωες από την «Ωραία κοιμωμένη» -η Οψιδιάνα στο σεντούκι της, δέσμια μιας κατάρας που ο βασιλιάς δε γνωρίζει και που η ίδια , όσο κοιμάται, αγνοεί τι συμβαίνει στον κόσμο- την ιστορία του Χάνσελ και της Γκρέτελ – τα μικρά παιδιά που χάνονται μέσα στην πόλη που έχει κυριεύσει η φύση και η ηλικιωμένη Γκρέις περιθάλπει και φροντίζει- τη Χιονάτη και τους επτά νάνους –η παρέα των νάνων που καταφτάνει με το μπαούλο της- από τη Σταχτοπούτα – η μητριά Γκούνχιλντ που μισεί την Οψιδιάνα για την αγάπη που απολαμβάνει από τον πατέρα της, ενώ οι δύο κόρες της είναι στο περιθώριο- αλλά και άλλα βασικά στοιχεία του παραμυθιού- είτε ήρωες είτε στοιχεία πλοκής- όπως το φτωχό αγόρι που ερωτεύεται την όμορφη πριγκίπισσα, ο ανθρωπομορφισμός ζώων και φυτών, οι μάγισσες και οι κατάρες.

Ο συγγραφέας καταφέρνει με το δυστοπικό αυτό μυθιστόρημα, στο οποίο εγκιβωτίζεται ένα παραμύθι, να γοητεύσει τον αναγνώστη, αλλά συγχρόνως να τον προβληματίσει, να τον ταρακουνήσει , να τον βάλει να σκεφτεί. Τι συμβολίζει το σεντούκι του χρόνου; Είναι η μόνιμη μάχη με το χρόνο και το κυνήγι της αιώνιας νεότητας; Είναι η μοιρολατρική διάθεση του ανθρώπου που πιστεύει ότι τίποτε δεν αλλάζει και γυρεύει τις ευθύνες έξω από τον ίδιο; Είναι η αποπολιτικοποίηση που κυριαρχεί στην εποχή μας και περιμένουμε από κάποιο αυτόκλητο Μεσσία να μας λύσει τα προβλήματα μας κουνώντας ένα μαγικό ραβδί και χωρίς εμείς να κουραστούμε ή να αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες; Πόσο εξαρτιόμαστε από όσα μας υπαγορεύει η τηλεόραση ή τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης; Και γιατί δεν αντιλαμβανόμαστε πώς αυτή η κοντόφθαλμη στάση μας, θα μας οδηγήσει στην ολοκληρωτική καταστροφή;

Ο Μάγκνασον ασκεί έμμεσα κριτική και στους πολιτικούς άρχοντες, οι οποίοι είτε αποποιούνται των ευθυνών τους, όταν έχουν να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις είτε επιρρίπτουν ευθύνες στους προγενέστερους. Μόνη λύση σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι είναι να αφυπνισθούν οι ίδιοι και να αναλάβουν δράση, να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Γιατί η ζωή δεν είναι ποτέ απλή, όπως λέει και ο πατέρας του Μάρκους στο τέλος του βιβλίου. Και η μόνη αλήθεια είναι τα λόγια που απευθύνει ο Εξέλ στο βασιλιά Ντίμον : "Δυστυχώς, αυτή είναι η αμείλικτη αλήθεια, Κύριε μου. Θα γεράσετε και θα πεθάνετε και κάποτε θα ξεχαστείτε. Όπως καθετί άλλο στον κόσμο, φευ! "