«Φωτιά και νερό», Χρύσα Σπηλιώτη - (τελευταία συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης του 2ου ΓΕΛ Κω για το 2023 - 2024)

 

Κυριακή 21 Απριλίου συναντηθήκαμε με τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης για να συζητήσουμε για ένα διαφορετικό βιβλίο, ένα θεατρικό έργο : «Φωτιά και νερό», της Χρύσας Σπηλιώτη.

Υπόθεση: Ένας Άραβας κι ένας Ευρωπαίος συμβιώνουν αναγκαστικά για εφτά μέρες. Δυο κόσμοι σαν φωτιά με νερό. Δύο άντρες παγιδευμένοι αρχικά στη μεταξύ τους σύγκρουση βρίσκουν για λίγο δρόμο βαθιάς επικοινωνίας. Μια γυναίκα τους ενώνει και τους χωρίζει ταυτόχρονα επαναφέροντας τον ανταγωνισμό. Όλα παίζονται σαν μια απρόβλεπτη παρτίδα σκάκι. . (από το οπισθόφυλλο)

Σημείωμα της συγγραφέαΧρύσας Σπηλιώτη το 2007

 Ανατολή και Δύση. Δυο κόσμοι τόσο διαφορετικοί σα φωτιά με νερό. Δυο κόσμοι όπως μας λένε σε πόλεμο. Κι όμως οι άνθρωποι στην πραγματικότητα είναι παντού ίδιοι. Απλώς εκφράζονται πολύ διαφορετικά, όπως έμαθε ο καθένας, ανάλογα με τον πολιτισμό του. Και ποτέ κανένας πολιτισμός δεν πολέμησε με κανέναν άλλο. Έγραψα αυτό το έργο γιατί θέλω να μάθω να σέβομαι τους αλλιώτικους ανθρώπους, αν και δεν είναι πάντα εύκολο. Προσωπικά, δεν με τρομάζει η διαφορετικότητα, αλλά η ομοιότητα πολλών ανά τον πλανήτη, να χτυπούν τον αδύναμο, τον απροστάτευτο. Κι αυτό νομίζω πως καταλύει κάθε έννοια πολιτισμού.

Σε μια ανώνυμη πόλη της Ευρώπης ζουν ο Ιρακινός Σαΐντ και η σύντροφός του, η Ιρανή Χαγιάτ, σημαδεμένοι από τις τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος που άφησαν στην πατρίδα τους. Ένας άντρας, κάνει λάθος στη διεύθυνση, μπαίνει στο σπίτι τους και βρίσκεται ξαφνικά όμηρος του Σαΐντ. Η Χαγιάτ προσπαθεί να τον συνετίσει, αλλά δεν τα καταφέρνει. Ο Σαΐντ, ο οποίος θεωρεί ότι οι ντόπιοι τον αντιμετωπίζουν ρατσιστικά, προσπαθεί να αποδείξει στον Ξένο, ότι προέρχεται από ένα μέρος πολιτισμένο και ότι του αξίζει να του φέρονται ανάλογα . Του διδάσκει με το ζόρι αραβική ιστορία και σκάκι. Ζουν μαζί εφτά μέρες και νύχτες.

Αρχικά, οι δύο άντρες, παγιδευμένοι στη μεταξύ τους σύγκρουση, βρίσκουν για λίγο δρόμο επικοινωνίας, ανακαλύπτουν ότι έχουν αρκετά κοινά στοιχεία και πλησιάζουν ο ένας τον άλλον, ώσπου το ενδιαφέρον και των δύο για τη Χαγιάτ αναζωπυρώνει τον ανταγωνισμό τους. Στο έντονα συγκρουσιακό περιβάλλον εισβάλλει ο έρωτας και οι δύο άντρες έρχονται αντιμέτωποι διεκδικώντας την αγάπη της γυναίκας.

Όλα στο έργο παίζονται σαν μια παρτίδα σκάκι, απρόβλεπτη ως το τέλος.

Ένα έργο πολιτικό, ποιητικό για την αντιπαράθεση δύο κόσμων, της Δύσης και της Ανατολής. Δύο κόσμων τόσο διαφορετικών σαν τη «φωτιά με το νερό». Πίσω από την ιστορία των τριών μοναχικών ηρώων, διαθλώνται όψεις της σύγχρονης ιστορικής πραγματικότητας με τις χιλιάδες των θυμάτων πολέμου, τις μετακινήσεις πληθυσμών και τα καραβάνια των προσφύγων για μια καλύτερη ζωή. Το κείμενο αναδεικνύει στοιχεία της ζωής και της κουλτούρας δύο διαφορετικών πολιτισμών, του Ιράν και του Ιράκ, ενός άδικου πολέμου, αλλά κυρίως τον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων που βίαια αποχωρίζονται τον προηγούμενο τρόπο ζωής τους και εγκλωβίζονται σ’ ένα νέο, ξένο περιβάλλον.

 

Η Κατερίνα βρήκε πολύ εύκολο το βιβλίο και το γεγονός πώς ήταν θεατρικό τη βοήθησε να φαντάζεται το χώρο και τα πρόσωπα. Θεωρεί πως ως κείμενο είναι πολύ βαρύ. Ο Σαϊντ έχει πολύ θυμό και βιώνει ένα ψυχικό τραύμα, αφού έχασε στον πόλεμο τη γυναίκα του και το παιδί του. Το σκεπτικό του δεν είναι υγιές  και λογικό. Διεκδικεί και αυτός και ο ξένος της Χαγιάτ , αλλά δίχως να ερωτηθεί η ίδια τι θέλει.

Και στην Παρασκευή άρεσε το βιβλίο και το βρήκε ευκολοδιάβαστο, αφού ήταν σε μορφή διαλόγου. Στην αρχή πίστευε ότι δε θα την επηρέαζε η ιστορία αλλά τελικά αυτό συνέβη. Αυτό που διαπίστωσε είναι ότι ο ρατσισμός υπάρχει παντού. Στο βιβλίο ο Σαιντ θέλει να δώσει ένα μάθημα στον ξένο και να τον ταπεινώσει. Σταδιακά η σχέση τους καλλιεργήθηκε – ειδικά μέσα από το σκάκι. Βέβαια η σχέση τους παρουσιάζει διάφορες μεταπτώσεις – και αυτό είναι το ενδιαφέρον.  Η Μαριαλένα περίμενε κάτι διαφορετικό από την υπόθεση, αλλά τελικά διαψεύστηκε. Ο Σαιντ μοιάζει να δίνει μαθήματα αραβικού πολιτισμού στον ξένο για να του φανερώσει την αξία του. Η πιο συμπαθής στο έργο ήταν και για εκείνη η Χαγιάτ. Την Ειρήνη την εκνεύρισαν οι δύο άντρες ήρωες του βιβλίου που έμοιαζε να θεωρούν βέβαιη την επιρροή τους στη Χαγιάτ και γι αυτό της άρεσε που η ηρωίδα φεύγει στο τέλος. Το βιβλίο ήταν πολύ ευκολοδιάβαστο και για εκείνη. Αντίθετα το βιβλίο δεν άρεσε στην Ευγενία  - κυρίως επειδή δεν της άρεσαν οι άντρες ήρωες. Στη Βάλια άρεσε το βιβλίο, αλλά βρήκε πολύ αντιπαθητικούς τους άντρες ήρωες και ενέκρινε στο τέλος το φευγιό της Χαγιάτ.

Η Παρασκευή δεν συμπάθησε τον ξένο και βρήκε πολύ ενδιαφέρουσα την εναλλαγή καλού κακού των ηρώων- έμοιαζε να μην υπάρχει σταθερότητα στη συμπεριφορά τους και αυτό έκανε  ενδιαφέρον το βιβλίο και συγχρόνως παρανοϊκή την εξέλιξή του. Στη Σεντά άρεσε το γεγονός πώς το βιβλίο ήταν θεατρικό έργο, αλλά ούτε και σε αυτή άρεσαν οι δυο βασικοί ήρωες και φυσικά χάρηκε που στο τέλος η Χαγιάτ έφυγε. Η Ουλφέτ το διάβασε εύκολα και γρήγορα, αλλά το βρήκε κουραστικό.

Στη Σεμά άρεσε ως ένα διαφορετικό ανάγνωσμα , αν και οι χαρακτήρες ήταν αντιπαθητικοί – εγωιστές, σκέφτονταν μόνο τον εαυτό τους. Η Χαγιάτ ήταν η πιο ενδιαφέρουσα και χάρηκε που στο τέλος επέλεξε να φύγει. Η Διόνη ήταν με το μέρος της Χαγιάτ σε όλο το βιβλίο, το οποίο τη νευρίασε και γι αυτό ήταν μεικτά τα αισθήματα της απέναντι σε αυτό. Στην Ελένη άρεσε που όλη η υπόθεση είναι ρεαλιστική και παρουσιάζει την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων  - ο καθένας με τα δικά του τραύματα. Ο ξένος που είχε θέμα με το αλκοόλ, ο Σαιντ  με τους εφιάλτες του μετά τον πόλεμο.  Η Μαρία την ώρα που το διάβαζε ήταν σα να έβλεπε μπροστά της το θέατρο , αφού δίνονταν όλες οι σκηνικές πληροφορίες. Η Χαγιάτ έδειχνε με πράξεις την αγάπη της για τον Σαιντ , όμως η κακή συμπεριφορά του την ώθησε στο  να τον εγκαταλείψει. Είπε πράγματα για αυτή που η ίδια δεν είχε αποκαλύψει και ναι μεν και ο ίδιος ο είχε βιώσει πολλά αλλά αυτό δεν του έδινε το δικαίωμα να συμπεριφέρεται έτσι. Στο Νίκο άρεσε γιατί ήταν ένα διαφορετικό βιβλίο .Παρουσίαζε διαφορετικούς πολιτισμούς που συγκρούονται μεταξύ τους αλλά και το ρατσισμό που κρύβεται σε κάθε πτυχή της ζωής , τα στερεότυπα που υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. Συμβολικός ο ρόλος του σκακιού στο έργο – ένα παιχνίδι και η ζωή. Και ο Θοδωρής βρήκε ευκολοδιάβαστο το βιβλίο αλλά συμπάθησε μόνο τη Χαγιάτ και όχι τους άλλους ήρωες.

Η κ.Κρύου επισήμανε πως το βιβλίο είναι ευκολοδιάβαστο γιατί αφήνει στη φαντασία του αναγνώστη την εξέλιξη , αφού δεν υπάρχουν σχόλια από τη  συγγραφέα. Οι χαρακτήρες είναι ολοκληρωμένοι – κουβαλάνε τις δικές τους εμπειρίες και τα τραύματα και αυτό τους κάνει αληθινούς. Το βιβλίο αναδεικνύει το πώς ένας λαός νιώθει ως εισβολείς τους ξένους – εδώ εξηγείται γιατί φεύγουν από τις χώρες τους και γιατί έρχονται στη χώρα. Και όλα αυτά δίνονται με ζωντάνια και παραστατικότητα αλλά εν συντομία.

Στη συζήτηση που ακολούθησε αναφερθήκαμε στα τραύματα του πολέμου που κουβαλάνε οι πρόσφυγες στην πλειονότητα τους και πώς αυτά καθορίζουν τις ζωές τους, στο θέμα του ρατσισμού που υπάρχει σε κάθε κοινωνία και χρειάζεται σκληρή δουλειά για να ξεπεραστεί και να μπορέσουν οι άνθρωποι να το αποτινάξουν. Παράλληλα μιλήσαμε για το ψυχικό σθένος της ηρωίδας να εγκαταλείψει τη σταθερή βάση στη ζωή της , αφού διαπίστωσε πώς δεν υπήρχε αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού. Τελικά το βιβλίο μας έκανε να κατανοήσουμε πώς καθένας μας κουβαλάει τη δική του ιστορία και πολλές εμπειρίες, που ίσως να μη θέλει να μοιραστεί και αυτό πρέπει να το σεβόμαστε.

Με τη συνάντηση αυτή έκλεισε ο φετινός κύκλος της Λέσχης Ανάγνωσης. Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά , γεμάτη από όλες τις απόψεις. Διαβάσαμε έξι βιβλία και τα παιδιά στις συναντήσεις μας ξεδίπλωσαν ωραίες σκέψεις, διαφορετικές αναγνώσεις του ιδίου βιβλίου και τελικά γίναμε μια ωραία παρέα! Ελπίζουμε και του χρόνου να έχουμε μια τόσο δραστήρια ομάδα με όρεξη για διάβασμα και συζητήσεις!