Η γλώσσα των νέων , τα greeklish, οι ξένες λέξεις στην ελληνική

Η 3η ενότητα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ Γυμνασίου αναφέρεται στην αξία της γλώσσας, τη γλωσσομάθεια και την γλώσσα των νέων. Με το Γ5 ασχοληθήκαμε με το θέμα της γλώσσας των νέων αλλά και τη χρήση ξένων λέξεων στη γλώσσα και αν αυτό επηρεάζει /αλλοιώνει/καταστρέφει τη γλώσσα μας ή αντίθετα λειτουργεί ενδυναμωτικά. Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες μελέτησαν κείμενα και έκαναν συλλογικές εργασίες καταγράφοντας τα συμπεράσματα τους εν συντομία για να τα παρουσιάσουν στην τάξη . Παράλληλα, κατέγραψαν λέξεις που χρησιμοποιούν οι νέοι σήμερα καθώς και την ερμηνεία τους, αλλά και ξένες λέξεις που συναντάμε στην ελληνική γλώσσα. Μία από τις ομάδες ασχολήθηκε και με το θέμα των Greeklish, το οποίο οι μαθητές το βρήκαν ξεπερασμένο και ντεμοντέ, αφού όπως υποστηρίζουν αποτελεί μια παλιά μόδα. Οι σύντομες ανακοινώσεις τους έγιναν ενώπιον της τάξης και ακολούθησε συζήτηση , όπου τοιποθετήθηκαν προφορικά είτε υπέρ της χρήσης του ιδιαίτερου λεξιλογίου των νέων είτε κατά. Το δίωρο δε μας έφτασε να ολοκληρώσουμε τη μελέτη μας και να καταγράψουμε τα συμποεράσματα μας συνολικά.Αυτό θα γίνει στο επόμενο μάθημα!


ΟΜΑΔΑ Α

(Κάτια, Ολυμπία, Μπλεόνα, Δημήτρης Σ., Χριστίνα)

Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish;

Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιμόνως και χωρίς αιδώ( ντροπή) τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται, κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμία αγωνία ορθογραφίας μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.
Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας -η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!
Απειλείται όμως η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;
Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μνμ (μήνυμα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα.
Είναι πλέον μάταιο να χαρακτηρίσουμε τα greeklish μία σύγχρονη μάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάμεσά μας, οι νέοι θεωρούν δεδομένη τη γραφή κυρίως στα κινητά με αυτή τη μορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόμπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισμός του κακού μαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε τους νέους, να τους επηρεάσουμε και να τους δείξουμε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουμε τα greeklish.
Δεν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το μήνυμα που στέλνει στο φίλο του στην …καθαρόαιμη ελληνική γλώσσα.
Με την καμία… ………….
Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο μέλλον μέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει μέσα από τα …τσιπάκια.
Ας μην υποτιμάμε την αντίληψη των μαθητών μας.
Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι;
Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εμπνέει το μαθητή!
Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε μία με τα greeklish…
* Η Ελένη Νικολαΐδου είναι ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενημερωτικού δικτύου alfavita.gr

1.Γιατί οι νέοι χρησιμοποιούν τα greeklish ; Ποια λύση προτείνει η αρθρογράφος για τον περιορισμό του προβλήματος;

Σύμφωνα με το κείμενο, οι νέοι χρησιμοποιούν τα greeklish, επειδή έχουν τη δυνατότητα να γράψουν ένα γρήγορο μήνυμα χωρίς να ανησυχούν για ατ ορθογραφικά λάθη. Επίσης όχι μόνο είναι η έυκολη-γρήγορη λύση αλλά τους κάνει να νιώθουν και ίσοι μεταξύ τους.

Με αυτό τον τρόπο διαφέρουμε από τους ενήλικες και έτσι προσεγγίζουμε τους νέους. Τους κινούμε το ενδιαφέρον και τους ασκούμε επιρροή με τη χρήση των greeklish και οι νέοι νιώθουν ότι είναι αποδεκτοί από τους συνομιλήκους τους.Με τη χρήση των greeklish δεν ξεχωρίζουν οι καλοί από τους κακούς ούτε οι ορθογράφοι από τους ανορθόγραφους.

Η αρθογράφος προτείνει μερικές ουσιαστικές λύσεις :

Καταρχάς, η κυβέρνηση πρέπει να επενδύσει στην παιδεία, να συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό της και να καταβάλει προσπάθεια ώστε να μεταπείσει τους νέους να χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα. Επίσης να μπει στην εκπαίδευση η τεχνολογία , για να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους βοηθήσει στην καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Να κάνετε μια παρουσίαση στους συμμαθητές σας του θέματος των Greeklish. Συζητήστε στην ομάδα σας αν τα χρησιμοποιείτε στο κινητό ή τον υπολογιστή σας και για ποιους λόγους το κάνετε(αν όντως ισχύει αυτό).

Η ομάδα μας αφού συζήτησε το θέμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μαθητές δεν τα χρησιμοποιούν σήμερα ούτε στα κινητά , ούτε στον υπολογιστή, γιατί θεωρείται μια ξεπερασμένη μόδα. Πριν λίγα χρόνια-την εποχή που γράφτηκε το άρθρο –τα greeklish  ήταν μόδα και όλοι ήθελαν να τα χρησιμοποιούν. Σήμερα η χρήση τους έχει περιοριστεί, αν όχι μηδενιστεί.

ΟΜΑΔΑ Β

(Mαρία Νίκη , Μουαζέζ, Μελίσα, Κατερίνα)

Θυμάστε τον πατέρα στη διαφήμιση, που ακούει έντρομος την κόρη του να του μιλάει σε μια γλώσσα ακατάληπτη, στο τέλος να της λέει αμήχανα, «Στη μάνα σου το 'πες;»; Το ύφος του ταλαίπωρου γονιού θα πρέπει να εμφανίζεται συχνά στις  επαφές των γενεών. Ετσι, όμως, μέσα από την αμηχανία των μεγαλύτερων για τις γλωσσικές αλλαγές των μικρότερων, οι νέοι διαμορφώνουν τη δική τους ταυτότητα, δικτυώνονται και μας... τη λένε κιόλας! Ο,τι πρέπει, δηλαδή. Οχι ό,τι να 'ναι...

Οι νέοι όχι μόνο δεν πάσχουν από λεξιπενία (γλωσσική φτώχεια), αλλά έχουν γλώσσα πλούσια και συνεχώς ανανεούμενη. Απλώς, είναι άλλη από αυτήν που μιλάνε οι μεγάλοι. Δεν λέμε και τίποτα καινούργιο. Οι τινέιτζερ επιχειρούσαν να διαφοροποιηθούν από τους ενηλίκους και μέσω της γλώσσας. Η αργκό είναι ανατρεπτική και επιχειρεί να σοκάρει, οπότε υπήρχε (και, φυσικά, υπάρχει) ευρύτατη χρήση υβρεολογίου, μόνο που σήμερα ελάχιστοι γονείς σοκάρονται αν το παιδί τους πει «και γαμώ» αντί για «σούπερ» ή «επικό!» Αυτοί που όντως σοκάρονται ακόμη (οι παππούδες, π.χ., ή οι καθηγητές των θρησκευτικών) είναι αυτοί που καταγγέλλουν τη νέα γενιά για το φτωχό της λεξιλόγιο.

Οσο οι έφηβοι χωρίζονται σε υποομάδες, η γλώσσα τους θα αποκτά και περισσότερο πλούτο - αφού αλλιώς μιλάνε οι γκοθάδες, αλλιώς οι emo, αλλιώς οι φανατικοί φίλαθλοι, αλλιώς οι γκέιμερ, οι σκέιτερ, οι μοδάτες κ.ο.κ.

Το βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας των νέων είναι ότι εκφράζει και εκφράζεται μέσα στην «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπειαν, δεν υπάρχει μια ενιαία γλώσσα· κάθε παρέα έχει δικό της κώδικα επικοινωνίας, που μπορεί να τον «αρπάξει» μια άλλη παρέα και μετά μια άλλη, μέχρι που κάποιες εκφράσεις να υιοθετηθούν από μεγάλο μέρος της νεολαίας, ειδικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας της επικοινωνίας.

Γιατί οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Ο διδάκτωρ Γλωσσολογίας Γιάννης Ανδρουτσόπουλος, που ασχολείται ειδικά με τη γλώσσα στη νεανική κουλτούρα, σημειώνει: “Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαμορφώνεται η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα.  Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους οι νέοι συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια».

Εκτός από εκφράσεις που ήταν κάποτε υπερβολικά της μόδας και τώρα ακούγονται ξεπερασμένες (βλέπε το «καράφλιασα» πιο πάνω ή το «ιν»), οι παλιές καλές αργκό, όπως το «φυτό», το «ούτε με σφαίρες» ή το «φάγαμε πακέτο” σήμερα, οι πιτσιρικάδες έχουν συμπληρώσει έναν ολόκληρο κατάλογο από ξένες λέξεις, ξενικής έμπνευσης λέξεις, λέξεις του διαδικτύου, λέξεις της εποχής της επικοινωνίας (που χρησιμοποιούν στο msn, στα chat rooms και στην αποστολή sms).

Το παγκόσμιο χωριό έχει φέρει την αγγλική γλώσσα και την αγγλική αργκό μέσα στα ελληνικά σπίτια - και έτσι δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το φαινόμενο.. Από την άλλη, τα chat rooms και τα blogs ορισμένες φορές «έκοβαν» αυτόματα τις υβριστικές εκφράσεις· κι έτσι έχει δημιουργηθεί μια σειρά από λέξεις που μοιάζουν με τις βρισιές, αλλά περνάνε από τη... λογοκρισία.

1. Για ποιους λόγους οι νέοι χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα;

Οι νέοι χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα  γιατί έτσι διαμορφώνουν την προσωπική και κοινωνική τους ταυτότητα. Επίσης οι νέοι με το να έχουν τη δική τους γλώσσα θέλουν να δείξουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με τα δικά της ενδιαφέροντα.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Να συζητήσετε σχετικά με τα αίτια που οδηγούν τους νέους στην υιοθέτηση μιας δικής τους γλώσσας. Παράλληλα να εκφράσετε τη γνώμη σας για το αν  αυτή η επιλογή των νέων ανθρώπων επιδρά αρνητικά στην ελληνική γλώσσα και την καταστρέφει .Καταγράψτε λέξεςι που χρησιμοποιείτε με τους συνομιλήκους σας.

Πολλές φορές χρησιμοποιούμε ένα δικό μας κωδικό , για να κρυφτούμε από τους άλλους. Θέλουμε να ξέρουμε σχετικά με ένα θέμα μόνο εμείς και τα άτομα με τα οποία μιλάμε. Επίσης δημιουργούμε νέα λέξεις και φράσεις για να βγούμε από την κλασσική συζήτηση, που μας φαίνεται βαρετή .προσπαθούμε δηλ. να την κάνουμε πιο ενδιαφέρουσα. Παράλληλα διαφοροποιούμαστε από τους γονείς μας και γινόμαστε αποδεκτοί από τους συνομιλήκους μας.

Τώρα η δημιουργία μιας δικής μας γλώσσας έχει και θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική γλώσσα. Αρχικά επηρεάζει τη σωστή ορθογραφία και έκφραση των νέων. Επίσης δεν οδηγεί στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου μας , αφού χρησιμοποιούμε τις ίδιες και τις ίδιες λέξεις. Επιπλέον τις λέμε χωρίς να εξετάσουμε, αν ταιριάζουν σε όλες τις περιπτώσεις . Από την άλλη πλευρά , οι νέοι με αυτό τον τρόπο διαφοροποιούνται από τους γονείς τους και εντάσσονται πιο εύκολα στις παρέες τους .

Λέξεις που χρησιμοποιούμε:

Αγάπη μόνο, στάνταρ, έφαγες άκυρο, σοσάρα, σνομπάρω, κομπλάρω, τσέκαρε, παιδαράς, σου τη λέω, βρμ, σε τάπωσα, τσάγια, παίξε μπάλα, βάλε γκολ, το χεις, τρολάρω, γκουγκλάρω.

ΟΜΑΔΑ Γ

(Αφροδίτη, Εμμανουήλ, Μαρία, Ελισιάνα)

Φέτος είναι ξανά της μόδας, έπειτα από αρκετές δεκαετίες, οι εξώνυχες γόβες. Οι ποιες; Πουθενά δεν θα συναντήσουμε αυτή τη λέξη. Σε κανένα γυναικείο ή lifestyle περιοδικό. Δεν ξέρω καμιά Ελληνίδα κάτω των πενήντα που να τη χρησιμοποιεί. Στη θέση της δίνει και παίρνει, σε όλες τις διαφημίσεις, όλα τα ρεπορτάζ αγοράς και όλα τα γυναικεία χείλη, η λέξη peep-toe. Διότι άλλο να φοράς peep-toe γόβες και άλλο εξώνυχες. Στην πρώτη περίπτωση αισθάνεσαι σικάτη, στη δεύτερη χωριάτα. Μια μοντέρνα (αγγλική) ονομασία κάνει το παλιό καινούργιο και το συνηθισμένο γκλαμουράτο. Για τον ίδιο λόγο, κανένα μαγαζί που θέλει να έχει κάποιο γόητρο δεν κάνει πια εγκαίνια. Κάνει opening.
Δεν είμαι από εκείνους που κυνηγούν με το τουφέκι κάθε ξένη λέξη που τρυπώνει στην πάνσεπτη (ιερή) κιβωτό της ελληνικής γλώσσας. Απεναντίας, πιστεύω πως πολλές έχουν εξαρχής ή αποκτούν σιγά σιγά, χάρη στην κοινωνική πρακτική, νοηματικές αποχρώσεις που λείπουν από τις αντίστοιχες «γνήσια» ελληνικές, αν υπάρχουν. Χρησιμοποίησα αρκετές τέτοιες λέξεις στην προηγούμενη παράγραφο. Ας πάρουμε π.χ. την εξελληνισμένη «γκλαμουράτο» ή την τυπολογικά αναφομοίωτη lifestyle. 
Ωστόσο, δεν μπορώ να βρω καμιά δικαιολογία (αν και μπορώ, βέβαια, να βρω εύκολα εξήγηση) για τις πολλές αγγλικές λέξεις και εκφράσεις που υποκαθιστούν σε σχεδόν όλους τους κοινωνικούς χώρους τα ακριβή ελληνικά ισοδύναμά τους, τα οποία μάλιστα είναι συχνά πιο ζωντανά και πιο εύχρηστα. Δεν καταλαβαίνω, για παράδειγμα, τι κερδίζουμε με το να λέμε τα σκαμπανεβάσματα «απς εν ντάουνς» (ups and downs). Η αγγλική έκφραση είναι χλομότερη από την ελληνική, άσε που είναι και πιο δυσπρόφερτη για τους ΄Ελληνες. Ακόμη χειρότερα, σε όχι λίγες περιπτώσεις η τυφλή μίμηση της αγγλικής φτωχαίνει πραγματικά το λεξιλόγιο. Για παράδειγμα, η λέξη ball σημαίνει μπάλα, αλλά και μπαλιά. Η αγγλική δεν έχει ειδική λέξη για τη δεύτερη έννοια. Ακούω όμως ολοένα συχνότερα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση αθλητικούς ρεπόρτερ να λένε φράσεις του τύπου «οι μέσοι δεν μπορούν να περάσουν μπάλες για τους επιθετικούς».

Είναι διάχυτη η αντίληψη ότι για την κατάκλυση της ελληνικής από αγγλικές λέξεις και εκφράσεις φταίνε οι διαφημιστές, οι τεχνοκράτες και η τηλεόραση. Μακάρι να ήταν τόσο εντοπισμένες οι πηγές του προβλήματος. ΄Εχω ακούσει άπειρες φορές καθηγητές πανεπιστημίου και συγγραφείς, που μιλούν εναντίον της υιοθέτησης ξένων λέξεων, να μιλούν ιδιωτικά για το «κόνσεπτ» του επόμενου «πρότζεκτ» τους, για το «έντιτινγκ» και τα «προυφς» των υπό έκδοσιν βιβλίων τους, για το πόσο «τάιτ» είναι η «ατζέντα» τους και πλήθος άλλα τέτοια. ΄Εχοντας ταξιδέψει σε πολλές χώρες, μπορώ να επιβεβαιώσω μια εντύπωση που εκπλήσσει πολλούς ξένους όταν έρχονται στην Ελλάδα ότι ο ελληνικός λαός  είναι γλωσσικά ο πιο αμερικανόδουλος!

Δημοσθένης Κούρτοβικ (εφημερίδα Τα Νέα)

1. Για ποιο λόγο οι Έλληνες χρησιμοποιούμε τόσες πολλές ξένες λέξεις σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου;

Ο συντάκτης του κειμένου υποστηρίζει ότι οι Έλληνες χρησιμοποιούν τόσες ξένες λέξεις , επειδή πιστεύουν ότι οι λέξεις αυτές κάνουν το παλιό καινούριο και το συνηθισμένο γκλαμουράτο. Γι αυτό τις χρησιμοποιούμε τόσο συχνά. Επειδή θέλουμε να είμαστε στη μόδα και να νιώθουμε μέσα στα πράγματα.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Αφού συζητήσετε στην ομάδα σας το πρόβλημα της ευρείας χρήσης ξένων λέξεων στο ελληνικό λεξιλόγιο να καταγράψετε ξένες λέξεις που έχουν εισδύσει στην ελληνική γλώσσα και τις χρησιμοποιούμε καθημερινά. Πιστεύετε ότι η χρήση τους περιορίζει την αξία και τη σημασία της ελληνικής γλώσσας;

Η ελληνική γλώσσα αποτελείται χιλιάδες λέξεις-περισσότερες από κάθε άλλη γλώσσα. Άρα είναι σχεδόν βλάσφημο να χρησιμοποιούμε λέξεις από άλλες γλώσσες μόνο και μόνο για να αντικαταστήσουμε τις ελληνικές. Επίσης χρησιμοποιώντας τις ξένες λέξεις καταστρέφουμε την ελληνική γλώσσα. Διότι έτσι αλλοιώνεται η γλώσσα μας . Η δική μας γλώσσα περιορίζεται, αφού σταματάμε να χρησιμοποιούμε τις δικές μας συνώνυμες .Το αποτέλεσμα είναι να σκοτώνουμε τη γλώσσα μας. Τέλος με την κατάχρηση ξένων λέξεων στην καθημερινότητα μας , φτάνουμε να θεωρήσουμε ελληνικές αυτές τις λέξεις και να μην τις ξεχωρίζουμε από τις άλλες.

ΞΕΝΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

τεστ, τσατ, λαπτοπ ,γκλάμουρ ,σερβιέτα, κραγιόν, κομπλέ, χαλβάς, πλιζ’αρω, γκράφιτι, τζάκετ, οπενινγκ, ω μποι, στιλό, τσάο, πάστα, σεξι, κορνερ, σναπ, σορρυ, φειλ, λαιφ σταιλ, μπαι, μπαι, μιλφειγ, μιλκσεικ, πασέ.

ΟΜΑΔΑ Δ

(Βαγγέλης , Δομνίκη, Ογια, Σοφία, Γιάννης)

Oταν είσαι 17 χρόνων... «αλλάζεις εισιτήριο»                                                                                                     

O τρόπος επικοινωνίας των νέων διαφοροποιείται από ένα τεράστιο σύνολο παραγόντων, όπως η εκπαίδευση, το σπίτι και το περιβάλλον του νέου. Δεν είναι καν ενιαία σε μια πόλη, όπως η Αθήνα. Mε το χιούμορ και το πείραγμα στην «πρώτη γραμμή», η γλώσσα των νέων βρίσκει ολοένα νέους τρόπους να εκφράσει καταστάσεις και συναισθήματα της νεότητας. «Mια  ημέρα, σε μια κουβέντα με τη μάνα μου της λέω “άλλαξα εισιτήριο” (σ.σ.: μου συνέβη κάτι απρόσμενο). Mε κοιτάει και... φεύγει, τι να πει», λέει ο 17χρονος Aχιλλέας Λάλος.

Oι νέες εκφράσεις εναλλάσσονται με γρήγορους ρυθμούς. «Eνα καλό που άκουσα τελευταία και το λέω και εγώ είναι το “έφαγα σπατ”. Δηλαδή έφαγα ήττα, απογοητεύτηκα, απέτυχα. Tο “σπατ” από πού βγαίνει; Aπό... το σπατόσημο», εξηγεί ο Γιώργος Pόλης, 16 ετών. «Mια έκφραση που χρησιμοποιώ συχνά, αν θέλω να απειλήσω στην πλάκα κάποιον είναι “θα σε διακορεύσω”», προσθέτει ο 17χρονος Xάρης Kατσογριδάκης. «Ή όταν θέλω να πω “θα δούμε”, λέω “οψόμεθα”».

Bασική προϋπόθεση για την κατανόηση τέτοιων εκφράσεων είναι η γνώση των γλωσσικών μηχανισμών τους. «Tο ρήμα έφαγα+συμπλήρωμα δηλώνει ότι συνέβη κάτι δυσάρεστο. Oι νέοι λένε επίσης “έφαγα φρίκη, έφαγα φλας, έφαγα πακέτο”, κ.ά. Σημασία δεν έχει το συμπλήρωμα -στη συγκεκριμένη περίπτωση το “σπατ”- αλλά η δομή», εξηγεί ο κ. Aνδρουτσόπουλος. «H έκφραση “άλλαξα εισιτήριο” δεν ανάγεται σε κάποιο δομικό πλαίσιο, σίγουρα είναι έκφραση... παιδιών της πόλης, πιθανώς και κάποιας συγκεκριμένης παρέας. Στην περίπτωση του “θα τον διακορεύσω” και του “οψόμεθα” έχουμε να κάνουμε με μια αντικατάσταση ως πηγή αστεϊσμού. Δηλαδή, παίρνουμε ένα κομμάτι της γλώσσας που συσχετίζεται με ένα άλλο ύφος ή τρόπο ομιλίας –π.χ. καθαρεύουσα– και το χρησιμοποιούμε για κάτι αγοραίο ή χυδαίο. Aυτό είναι πηγή διασκέδασης».

1. Για ποιους λόγους οι νέοι διαφοροποιούν τη γλώσσα τους;

Η νέα γενιά χρησιμοποιεί αυτό το λεξιλόγιο για να μην καταλαβαίνουν οι μεγαλύτεροι ότι είναι βολικότερος τρόπος και γρηγορότερος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των εφήβων. Τους διευκολύνει περισσότερο και είναι πιο εξυπηρετικός τρόπος για να μη βαριούνται. Επιπλέον θεωρείται πολύ μοδάτος τρόπος και μας έχει γίνει συνήθεια.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Να συζητήσετε στα πλαίσια της ομάδας και να καταγράψετε εκφράσεις που χρησιμοποιείτε και εσείς οι ίδιοι και διαφοροποιούνται από την ορθή χρήση της γλώσσας. Να καταλήξετε σε κάποιο συμπέρασμα σχετικά με τη χρήση αυτών των εκφράσεων(επηρεάζουν αρνητικά ή όχι το λεξιλόγιο σας και την ελληνική γλώσσα γενικότερα).

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΝΕΩΝ

Έφαγες Χ: σε απορριψε ο φίλος σου

Στανταράκι,  σταντέ: σίγουρα

Τεσπά: τέλοσπαντων

Άραξε την πέτσα σου: κάθισε

Άντε γεια: Άσε με ήσυχο

Κομπλέ: είμαι εντάξει

Παίξε μπάλα: φλέρταρε

Κονέ: προξενιό

Βρε χαλβά: βρε βλάκα

Ούτε για τσίχλες: πού πας έτσι

Ψόφα:  χάσου

0-0-11 :σύστημα για φλέρτ

Bb : γεια

Ok :εντάξει

Sorry : συγγνώμη

Fail : σφάλμα

Τλμ: τα λέμε

Κλ:καλά

Κκ: εντάξει (οκ)

 Ωστόσο, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι υποβαθμίζει την ελληνική γλώσσα , που είναι τόσο πλούσια σε λεξιλόγιο. Επηρεάζει αρνητικά το λεξιλόγιο και τους ωθεί στο να ξεχάσουν τη γλώσσα τους.

ΟΜΑΔΑ Ε

(Zωζώ, Αλέξης, Ματίνα, Τρίγκας, Φιλίτσα)

Το νεανικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει τόσο εκφράσεις χωρίς αντίστοιχο στην κοινή γλώσσα (π.χ. για τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα μιας νεανικής κουλτούρας) όσο και εκφράσεις που δηλώνουν μια ιδιαίτερη στάση (οικειότητα, αξιολόγηση, ειρωνεία) απέναντι σε ένα γνωστό αντικείμενο (π.χ. ο χαρακτηρισμός η «ώρα του παιδιού» για το μάθημα των αγγλικών). Ιδιαίτερα σημασιολογικά πεδία είναι οι κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. φλώρος, τύπισσα), οι βιωματικές και κοινωνικές εμπειρίες (π.χ. ξεσαλώνω 'διασκεδάζω'), οι ψυχολογικές καταστάσεις (π.χ. τα πήρα στο κρανίο 'εκνευρίστηκα'), οι αξιολογικές (π.χ. αστέρι, σούπερ, τζάμι, χάσιμο 'πολύ καλό') και επιτατικές εκφράσεις (ψιλο-, χοντρο-, καρα-, με τρέλα). Η νεανική επικοινωνία χρησιμοποιεί πολυάριθμες στερεότυπες εκφράσεις για την οργάνωση του διαλόγου, όπως χαιρετισμούς (έλα ρε, τσα γεια), προσφωνήσεις (ρε μεγάλε), φιλικές υβριστικές προσφωνήσεις (ρε μαλάκα), εκφράσεις συμφωνίας (Μέσα είσαι!), άρνησης (Ούτε με σφαίρες!), επιδοκιμασίας (Φοβερό! 'Εγραψε!), έναρξης μιας αφήγησης (π.χ. 'Ακου φάση!).

Η δημιουργία και ανανέωση του νεανικού λεξιλογίου γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους: α) αλλαγή σημασίας (π.χ. κόκκαλο 'μεθυσμένος')· β) δανεισμός, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά (π.χ. χάι 'κεφάτος, φτιαγμένος')· γ) επιλογές προτύπων σχηματισμού λέξεων, π.χ. το επίθημα -άς για κατηγορίες της νεανικής κουλτούρας με αγγλική βάση (γκραφιτάς, σκινάς, μεταλλάς, τσοπεράς κ.ά.) και δ) τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθήματα (τσιγάρο > τσιγαριά) είτε με σύντμηση (ματσωμένος > ματσό).

Γιατί οι νέοι αναπτύσσουν δικούς τους τρόπους έκφρασης; Οι εξηγήσεις της βιβλιογραφίας συνδυάζουν τρεις παράγοντες. Κοινωνιολογικά, κάθε ηλικία έχει ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με τις συνθήκες επικοινωνίας. Τα κοινωνικά δίκτυα των νέων είναι στενότερα από αυτά των ενηλίκων, γεγονός που εντείνει την πίεση να συμμορφωθούν γλωσσικά με την παρέα. Ακόμη, η γλωσσική ευγένεια και απόσταση που απαιτούνται στην ενήλικη ζωή δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη πλήρως κατά την εφηβεία. Ψυχολογικά, κατά τη νεανική ηλικία διαμορφώνεται η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα. Η απόρριψη δεδομένων τρόπων συμπεριφοράς και ο πειραματισμός με άλλους τρόπους έκφρασης, τάσεις που γενικότερα χαρακτηρίζουν την εφηβεία, εκφράζονται και γλωσσικά. Με την ιδιαίτερη γλώσσα τους, οι νέοι συμβολίζουν ότι ανήκουν σε μια ηλικία με δικά της ενδιαφέροντα και αξίες, που διαφέρει τόσο από τα παιδικά όσο και από τα ενήλικα χρόνια.

1. Για ποιους λόγους διαμορφώνουν οι νέοι τη δική τους γλώσσα σύμφωνα με το κείμενο;

Οι νέοι διαμορφώνουν τη γλώσσα γιατί θέλουν να δείξουν ότι έχουν δικά τους ενδιαφέροντα και ξεχωρίζουν από τους ενήλικες.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Να συζητήσετε στη ομάδα σας το θέμα της ιδιαίτερης γλωσσικής έκφρασης των νέων. Στη συνέχεια να καταγράψετε λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιείτε και εσείς καθημερινά και αποκλίνουν από την «σωστή» χρήση της ελληνικής γλώσσας. Πιστεύετε ότι οι εκφράσεις αυτές καταστρέφουν και υποβαθμίζουν την ελληνική γλώσσα; 

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΝΕΩΝ

Χαλβάς: άτολμος

τσάο μικρό:γειά σου

άραξε πέτσα: κάθισε

σε τάπωσα: σου έκλεισα το στόμα

έλεος: λυπήσου με

αλάνι: πολύ έξυπνος

φίλτατη: (ειρωνικά) αγαπητή

κομπλέ: εντάξει

Πιστεύουμε ότι οι νέοι χρησιμοποιώντας αυτές τις λέξεις και εκφράσεις δεν αναβαθμίζουν αλλά ούτε και καατστρέφουν την ελληνική γλώσσα. Επιπλέον, αποκαλύπτεται μια άλλη έννοια των λέξεων που εκφράζουν τη νεολαία. Έτσι παρόλο που πολλοί μεγάλοι διαφωνούν με αυτό , οι νέοι έχουν βρει τον ιδανικό τρόπο συνεννόησης. Τέλος συμπεραίνουμε πως οι νέοι θέλουν να δημιουργήσουν μια άλλη γλώσσα , που μόνο εκείνοι θέλουν να αποκωδικοποιήσουν , ώστε να νιώθουν ιδιδαίτεροι και μοναδικοί.

"Αύριο ίσως ξημερώσει μια καλύτερη ημέρα", Children of men

“Τα παιδιά των ανθρώπων”, ένα εξωπραγματικό δραματικό θρίλερ φαντασίας, σκηνοθετημένο από τον βραβευμένο με Όσκαρ , Αλφόνσο Κουαρόν. Η ταινία που έκανε ολόκληρη την αίθουσα προβολής να ανατριχιάσει μέσω των γεμάτων νόημα και ταυτόχρονα ανατρεπτικών σκηνών. Καθώς ο κόσμος μας σαλπάρει στο καράβι της καταστροφής, η ελπίδα ξαναγεννιέται, όταν μια νεαρή μετανάστρια μένει έγκυος. Την ώρα που το νεότερο παιδί στον κόσμο είναι 18 χρονών λόγω της στειρότητας που επικρατεί στο 90% των γυναικών, ο πρωταγωνιστής της ταινίας Θίο, θυσιάζει την καριέρα του  για να μεταφέρει την γυναίκα στο πλοίο-νοσοκομείο "Tomorrow" (=Αύριο) ώστε να εξασφαλίσει την υγεία του εμβρύου και τη διαιώνιση του είδους. Η μόνη χώρα που δεν έχει καταρρεύσει η Αγγλία, η μετανάστευση στα όρια της και ο στρατός στον δρόμο να σκοτώνει αθώα άτομα. Πίσω στο 2006 που σκηνοθετήθηκε, η όλη ταινία ήταν μία φαντασίωση για το πως θα είναι η ζωή σε 20 χρόνια, αλλά 10 χρόνια μετά και ένα τεράστιο ποσοστό της ταινίας είναι ήδη δεδομένα γεγονότα σε άλλες χώρες.

-Άλεξ Γιαλλούσης, Γ1

Η ταινία που είδαμε υποτίθεται πως είναι γυρισμένη στο μέλλον,  αλλά αυτό το μέλλον θυμίζει πάρα πολύ τον σημερινό κόσμο. Βομβαρδισμοί, μετανάστες, αρρώστιες και χάος επικρατούν σε πολλές πόλεις. Ένα από τα καλύτερα σημεία της ταινίας ήταν εκεί που το νεογέννητο μωρό μαζί με την μητέρα του (Κι) και τον Θίο περνάνε ανάμεσα από χιλιάδες στρατιώτες και σοκαρισμένους ανθρώπους και εκείνοι προσκυνούν και χαίρονται το πρώτο νεογέννητο μετά από 18 χρόνια.

Αυτό συμβαίνει επειδή λόγω των ασθενειών όλες οι γυναίκες δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά και εκείνη έγινε μητέρα. Το μωρό αυτό το θεώρησαν Σωτήρα όπως ήταν και ο Ιησούς και αυτό το συσχέτισα με την σκηνή στην οποία ο Θίο ρωτάει την Κι "ποιός είναι ο πατέρας;" και εκείνη του κάνει πλάκα απαντώντας του "τι λες; είμαι παρθένα!" Όπως ήταν και η Παναγία. Το θέμα είναι πως η Κι έφτασε με το μωρό στο πλοίο που ήθελε, αλλά ο Θίο πέθανε..

Θεοδώρα Μαρίνοβα, Γ3

Η ταινία παρουσιάζεται ως μελλοντολογική και παό τη δική μου μεριά μπορώ να πω και περιβαλλοντική, γιατί θίγει πολλά θέματα. Αρχικά, όλος ο κόσμος είναι μια εμπόλεμη ζώνη, εκτός από την Αγγλία. Η κατάσταση είναι τραγική σε πολλά μέρη του κόσμου. Πόλεμος, προσφυγικό, και επίσης το πρόβλημα της στειρότητας , που οφειλόταν σε πολλά αίτια. Μέσα σε όλο αυτό το χάος όμως εμφανίστηκε μια κοπέλα, που ήταν έγκυος και έπρεπε να μεταφερθεί στο πλοίο «Αύριο».

Η ταινία δε θα έλεγα ότι είναι και τόσο μελλοντολογική, γιατί αυτή η κατάσταση του πολέμου επικρατεί σε αρκετές χώρες, όπως και το προσφυγικό που το ζούμε στη χώρα μας.

Η ταινία όμως είναι και περιβαλλοντική, αφού τα ζευγάρια δε μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά, λόγω των πειραμάτων που γινόντουσαν .Τέτοια φαινόμενα υπάρχουν και στις μέρες μας .

Η σκηνή που με συγκίνησε ήταν αυτή που σταμάτησε ο πόλεμος όταν ακούστηκε το κλάμα του μωρού, που ήταν πραγματικά θαύμα μετά από 18 χρόνια . όλοι προσεύχονταν και προσκυνούσαν το παιδί ανάλογα με τη θρησκεία τους . Ήταν μία από τις πιο συγκινητικές σκηνές.

Ζωζώ Τσακίρη, Γ5

Η ταινία ήταν μία από τις πιο ωραίες που έχουν προβληθεί ως τώρα στη λέσχη. Παρόλο που υποτίθεται ότι είναι μελλοντολογική , είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι με κάποιο τρόπο το σήμερα. Από τις δολοφονίες εν ψυχρώ μέχρι τις εκρήξεις, τις καταστροφές αλλά και τη μετανάστευση, το έργο εξιστορεί άψογα την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο κόσμος μας. Το τέλος δεν ήρθε-όπως και σε όλες σχεδόν τις ταινίες της λέσχης μας! Ναι, είδαμε ότι η κοπέλα και το μωρό της σώθηκαν, αλλά δε μας έδειξε τίποτε άλλο. Πολύ στενόχωρες σκηνές ήταν ο θάνατος του φίλου του πρωταγωνιστή όπως και του ίδιου.

Διονυσία Λάρα, Γ3

"Ατίθασες", Mustang

Η ταινία μιλάει για πέντε έφηβα κορίτσια , που έχουν χάσει τους γονείς τους και μεγαλώνουν με τη γιαγιά τους , η οποία τα τιμωρεί κάθε φορά που ακούει κουτσομπολιό από τη γειτονιά, και το βίαιο θείο τους , που τις δέρνει αν υποψιαστεί ότι έχουν λερώσει την τιμή τους. Μετά τα κουτσομπολιά που ακούει από τους γείτονες σχετικά με τα κορίτσια αποφασίζουν να τα παντρέψουν με ή χωρίς τη θέληση τους, με προξενιό.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι οι γυναίκες –και μάλιστα οι μουσουλμάνες- δεν έχουν μέχρι σήμερα δικαίωμα να ζήσουν όπως θέλουν και να επιλέξουν το μέλλον τους. Οι οικογένειες είναι αυτές που αποφασίζουν με ποιον θα παντρευτούν , ακόμα κι αν είναι ανήλικες. Ο άντρας που επιλέγουν τυχαίνει να είναι πολύ μεγαλύτερος και δεν γνωρίζεται με την κοπέλα.

Η γυναίκα λοιπόν θεωρείται κατώτερη από τον άντρα της και είναι υποχρεωμένη να κάθεται προσοχή απέναντι στον σύζυγο της και να τον υπακούει.

Μπιργκιούλ Καραβιτζήρ, Γ2

Η πρώτη ταινία του 2017 θα μπορούσα να πω ότι ήταν εξαιρετική. Η ταινία αναφερόταν κυρίως στη μουσουλμανική κοινότητα και συγκεκριμένα σε ένα χωριό της Τουρκίας. Είδαμε λοιπόν πώς μπορεί να αλλάξει η ζωή πέντε κοριτσιών και από ένα απλό παιχνίδι την παραλία να οδηγηθεί σε σχολιασμό από τους γείτονες και σε καταπίεση και περιορισμό της ελευθερίας τους. Και τελικά σε γάμο με άτομα που δεν ξέρουν, με προξενιό. Ευτυχώς ή δυστυχώς η μεγάλη αδερφή παντρεύτηκε με αυτόν που αγαπούσε, η μεσαία όμως κατέληξε στην αυτοκτονία. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ότι η μικρότερη από αυτές πάλεψε να κερδίσει την ελευθερία της και με τη βοήθεια του Εγκίν έφτασε στην Κων/λη.

Ογιά Χατζηζαλήλ, Γ5

Το καλύτερο σημείο στην ταινία που είδαμε ήταν πιστεύω εκεί που η λάλε κατάφερε να πάει στον αγώνα και φαινόταν στον πανηγυρισμό της πόσο χαρούμενη ήταν. Ένα από τα μηνύματα της ταινίας ήταν ότι δεν πρέπει να σε νοιάζει τι έχουν να πουν οι άλλοι για σένα ή την οικογένεια σου, γιατί έτσι θα κάνεις κακό στον εαυτό σου και στην ίδια σου την οικογένεια , όπως έγινε και στην ταινία. Με πείραξε πολύ ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόταν ο θείος στις ανιψιές του και η γιαγιά δε μιλούσε. Είμαστε σε μια σύγχρονη κοινωνία και δε θα έπρεπε να υπάρχουν τέτοια προβλήματα- να παντρεύονται με το ζόρι οι γυναίκες και να είναι περιορισμένες.

Θεοδώρα Μαρίνοβα, Γ3

Οι Ατίθασες ήταν μία από τις μεγαλύτερες ταινίες που έχουμε δει μέχρι στιγμής , γιατί παρακολουθήσαμε κορίτσια στην ηλικία μας από ένα άλλο πολιτισμό, από τη γειτονική Τουρκία και πιστεύω ότι αυτό είχε ενδιαφέρον. Μία από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας ήταν η σκηνή  που η μικρότερη αδερφή παίρνει την πρωτοβουλία και μπλοκάρει τις εισόδους του σπιτιού , αφού πρώτα ρώτησε την μεγαλύτερη αδερφή αν θέλει να παντρευτεί τον άντρα που της προξένευαν.

Με εξόργισε το γεγονός που τα πεθερικά της κοπέλας την πήγαν στο νοσοκομείο για να διαπιστώσουν αν ήταν παρθένα ή όχι, επειδή δεν μάτωσε μετά τη συνεύρεση της με τον άντρα της.

Με ενθουσίασε το θάρρος και η αυτοπεποίθηση της μικρής αδερφής , που αποφάσισε να βοηθήσει την αδερφή της και τον εαυτό της , σώζοντάς την από τον γάμο .

Με στενοχώρησε το γεγονός ότι η μεσαία αδερφή, περνούσε μια αισχρή κατάσταση, αφού ο θείος της την παρενοχλούσε σεξουαλικά και αποφάσισε να δώσει ένα τέλος  στη ζωή της. Δυστυχώς το φαινόμενο του προξενιού επικρατεί σε πολλές χώρες στο κόσμο, και στη γειτονική Τουρκία.

Δομνίκη Χατζηνικολάου,. Γ5

Στη συζήτηση που ακολούθησε μετά την προβολή της ταινίας , οι μαθητές αναφέρθηκαν στο ότι πολλά από όσα είδαμε στην ταινία ισχύουν ακόμη στις μικρές κοινωνίες του σήμερα και μάλιστα στις μουσουλμανικές κοινότητες: κουτσομπολιό, έλεγχος των κοριτσιών, επιβολή ηθικών κανόνων. Τα κορίτσια αναγκάζονται να αρραβωνιαστούν και να παντρευτούν από πολύ μικρές , προκειμένου να αποφύγουν το κουτσομπολιό, αν έχουν κάποια σχέση, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να σπουδάσουν και να ζήσουν τη ζωή που θέλουν. Η κοινωνία και οι προλήψεις της ελέγχουν τη ζωή τους.