Μια περιπέτεια στην παραλία και μια συνάντηση με τον Ιούλιο Βερν!

 

Το προηγούμενο καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μου διακοπών σε ένα μικρό νησί της Μεσογείου, είχα μια ξεχωριστή εμπειρία, μια ιδιαίτερη συνάντηση. Τις μέρες εκείνες, είχα ανακαλύψει μία ήσυχη παραλία, περιτριγυρισμένη από βράχια και μικρές σπηλιές, κοντά στο σπίτι που μας φιλοξενούσε. Υπήρχαν διάφορες ιστορίες για τις σπηλιές αυτές, ότι τις χρησιμοποιούσαν παλιότερα πειρατές, ότι εμφανιζόντουσαν εκεί γοργόνες και άλλα τέτοια. Εμένα μου άρεσε να τριγυρνάω εκεί τα απογεύματα, να κολυμπάω, να εξερευνώ και να μαζεύω κοχύλια. Είχα βρει κάτι πολύ ωραία, που άλλα είχα σκοπό να τα στολίσω στο δωμάτιό μου και άλλα να τα δωρίσω στις φίλες όταν επέστρεφα σπίτι.

Σε μία από αυτές τις εξορμήσεις μου λοιπόν, κατά το σούρουπο, παρατήρησα ότι μία από τις σπηλιές που βρισκόταν κοντά στην ακτή και που τις υπόλοιπες μέρες η είσοδός της ήταν κατά το περισσότερο καλυμμένη με νερό και είχα φοβηθεί να βουτήξω για να μπω μέσα, εκείνο το απόγευμα για κάποιο λόγο η θάλασσα είχε κάπως τραβηχτεί και το άνοιγμα της σπηλιάς ήταν εντελώς έξω από το νερό. Η παραλία είχε ακόμα κόσμο, παιδιά έπαιζαν με τους γονείς τους πιο πέρα, κάποιοι διάβαζαν ή περπατούσαν. Προς τη σπηλιά υπήρχε ησυχία κι έτσι αποφάσισα να πλησιάσω περισσότερο. Το βάθος της σπηλιάς δεν ήταν μεγάλο κι έτσι μπήκα χωρίς να φοβάμαι. Το κέντρο της φωτιζόταν παράξενα. Από πού ερχόταν αυτό το φως; Πλησίασα περισσότερο και μόλις η δέσμη με κάλυψε, ένιωσα ότι άρχισα να στροβιλίζομαι με μεγάλη ταχύτητα.

Δεν κατάλαβα πόσο κράτησε όλο αυτό, όταν όμως σταμάτησα να περιστρέφομαι εκτός του ότι δεν είχα ζαλιστεί καθόλου, δεν ήμουν πλέον μόνη μου στη σπηλιά. Πάγωσα. Στη μία της πλευρά υπήρχε μια φιγούρα ανθρώπου! Ήταν καθιστός σε μια μεγάλη πέτρα και διάβαζε. Τρόμαξα, έβγαλα μια μικρή κραυγή και έκανα ένα βήμα πίσω. Εκείνη τη στιγμή, σήκωσε το βλέμμα του και με κοίταξε. Κοκάλωσα. Αντί να το βάλω στα πόδια, άρχισα να τον παρατηρώ. Μου φάνηκε σαν ντόπιος ψαράς, με την λευκή του γενειάδα και τα γκρίζα του μαλλιά, αλλά πάλι το ντύσιμο του ήταν κάπως καλό για την περίσταση! Τα μάτια του ήταν ευγενικά και κάποιον μου θύμιζε, αλλά ποιον! Σε δευτερόλεπτα κατάλαβα ποιος ήρθε στο μυαλό μου. Πρόσφατα είχα δει τη φωτογραφία του στο οπισθόφυλλο ενός βιβλίου που ξεφύλλιζα τα μεσημέρια.  Μα ήταν δυνατόν; Αυτός ήταν ίδιος ο Ιούλιος Βερν!

Ταυτόχρονα με τις σκέψεις μου, ο κύριος αυτός με χαιρέτησε. Στα γαλλικά! Τι έγινε τώρα; Με όλη μου την ψυχραιμία του απάντησα. Ας είναι καλά τα μαθήματα γαλλικών! Έδειξε να καταλαβαίνει την έκπληξή μου και πολύ ευγενικά μου εξήγησε ότι πράγματι ήταν εκείνος και ότι βρισκόταν σε ένα από τα ταξίδια του στη Μεσόγειο. Μία κακοκαιρία καταμεσής του καλοκαιριού, τον ανάγκασε να παραμείνει σε αυτό το νησί για περισσότερες μέρες από όσες είχε αρχικά προγραμματίσει και πως ανακάλυψε αυτή τη σπηλιά όπου μπορεί να ηρεμεί και να διαβάζει.

«Μα καλά τι έτος έχουμε;» τον ρώτησα, για να πάρω έκπληκτη την απάντηση ότι βρισκόμασταν στο 1880! Τότε εγώ, για να τον τσεκάρω, αλλά και να κερδίσω λίγο χρόνο μέχρι να συνέλθω από την έκπληξη, τον ρώτησα για ένα βιβλίο που έγραψε με τίτλο «Το Αρχιπέλαγος στις φλόγες», το οποίο μάλιστα αργότερα εκδόθηκε σε διασκευή του Νίκου Καζαντζάκη με τον τίτλο «Οι Πειρατές του Αιγαίου». Μου απάντησε ότι πάντα αγαπούσε την Ελλάδα και τον ενθουσίαζε ο ηρωισμός και η αποφασιστικότητα που οι Έλληνες είχαν δείξει κατά τον αγώνα τους για την απελευθέρωση, για αυτό σε αυτό το βιβλίο, όπως και στο «20.000 λεύγες υπό τη θάλασσα» η επαναστατημένη Ελλάδα κατέχει τον κύριο ρόλο και γίνονται εκτενείς αναφορές στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της.

Έτσι βρέθηκα να κάθομαι δίπλα του και να του κάνω ερωτήσεις. Αποδέχθηκε αμέσως το γεγονός ότι προέρχομαι από το μέλλον κι έτσι κι εγώ σκέφτηκα ότι αφού είμαι στο παρελθόν με μία τόσο σημαντική προσωπικότητα του 19^ου αιώνα, ας το εκμεταλλευτώ. Ποιος θα το πίστευε ότι θα έπαιρνα συνέντευξη από τον Ιούλιο Βερν!

-                     Γεννηθήκατε στη Γαλλία σωστά;

-                     Ναι, στη Νάντη τον Φεβρουάριο του 1828, πριν από 52 χρόνια, μια παραθαλάσσια, πολυσύχναστη πόλη στις ακτές του Ατλαντικού. Εκεί, σε αυτή την πόλη, από μικρός παρατηρούσα με τις ώρες τα καράβια να περνούν από τον ποταμό Λουάρ και να ξανοίγονται στο πέλαγος. Εκτεθειμένος σε εικόνες με πλοία που αναχωρούν και καταφθάνουν, πυροδοτήθηκε για πρώτη φορά η φαντασία μου και κάπως έτσι ξεκίνησε η δίψα και η λαχτάρα μου για ταξίδια και περιπέτεια.

-                     Και πότε κάνατε το πρώτο σας ταξίδι;

-                     Η πρώτη ανεπιτυχής προσπάθεια για ταξίδι, έγινε όταν ήμουν 11 ετών. Προσπάθησα στα κρυφά να μπω ως μούτσος στο πλήρωμα  ενός εμπορικού πλοίου που θα ταξίδευε στις Δυτικές Ινδίες. Όμως, κάποιος από τους μόνιμους ναύτες του πλοίου ειδοποίησε τον πατέρα μου ότι ο γιος του σχεδίαζε να το σκάσει κι έτσι το ταξίδι μου τελείωσε πρόωρα. Με θυμάμαι πικραμένος να πέφτω στην αγκαλιά της μητέρας μου και να της λέω: «Από τώρα θα ταξιδεύω πια μονάχα με τη φαντασία μου».

-                     Σε πολλά από τα βιβλία που γράψατε αναφέρεστε στη θάλασσα. Γιατί δε γίνατε ναυτικός;

-                     Ο αρχικός μου πόθος να γίνω ναυτικός δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, παρά μονάχα στις σελίδες των μυθιστορημάτων μου. Ο πατέρας μου, ήταν δικηγόρος και επέμενε να γίνω κι εγώ το ίδιο. Με έστειλε λοιπόν στο Παρίσι για να σπουδάσω νομικά. Ποτέ όμως δεν ξέχασα την αγάπη μου για τη θάλασσα.

-                     Πώς ξεκινήσατε να γράφετε;

-                     Καθώς σπούδαζα νομικά στο Παρίσι, ένιωσα μια ακαταμάχητη έλξη για τη λογοτεχνία και το θέατρο. Ξεκίνησα να συχνάζω στα φημισμένα λογοτεχνικά σαλόνια του Παρισιού κι έγινα καλός φίλος μερικών καλλιτεχνών και συγγραφέων, ανάμεσα στους οποίους ο Βίκτωρ Ουγκό, ο Αλέξανδρος Δουμάς και ο γιος του. Αφού πήρα το πτυχίο στη Νομική το 1849, αποφάσισα να παραμείνω στο Παρίσι με σκοπό να ακολουθήσω συγγραφική καριέρα. Βέβαια, αυτό δυσαρέστησε πολύ τον πατέρα μου και οι σχέσεις μας διακόπηκαν όταν απέρριψα την πρότασή του να ανοίξω ένα γραφείο νομικής πρακτικής στη Νάντη.

-                     Και τι κάνατε;

-                     Για δέκα περίπου χρόνια εργαζόμουν ως γραμματέας του Θεάτρου Lyrique. Θυμάμαι πως εκείνη την περίοδο η δίψα μου για διάβασμα ήταν ακόρεστη και ρουφούσα όποιο βιβλίο μπορούσα να αγοράσω ή να δανειστώ. Ο μισθός του θεάτρου ήταν πενιχρός, αλλά εγώ συνέχιζα να γράφω και να ψάχνω κάποιον να εκδώσει τα έργα μου.

-                     Και βρήκατε;

-                     Πάνω που θεωρούσα ότι η λογοτεχνική μου καριέρα είχε αποτύχει να κερδίσει κάποιου είδους προσοχή, γνώρισα έναν από τους πιο σημαντικούς Γάλλους εκδότες του 19ου αιώνα, τον Πιερ-Ζυλ-Ετζέλ– ο οποίος και είχε εκδώσει έργα του Βίκτωρος Ουγκώ, Γεωργίας Σάνδη και Έρκμαν Σατριάν. Δούλευα τότε πάνω σε ένα μυθιστόρημα, στο οποίο είχα  κατορθώσει να διαποτίσω σε μια βαριά επιστημονική έρευνα, μια ευρηματική αφηγηματική τεχνική, κάτι που θεωρήθηκε απορριπτέο από άλλους εκδότες, όχι όμως για τον Ετζέλ. Έτσι το 1863 ο Ετζέλ εξέδωσε το «Πέντε εβδομάδες σε αερόστατο», το πρώτο από μια σειρά περιπετειωδών αφηγημάτων εξωπραγματικής- για την εποχή- διάστασης.

-                     Ό,τι γράφατε ήταν της φαντασίας σας;

-                     Εμπνευσμένος από την αγάπη μου για το ταξίδι και την περιπέτεια, γρήγορα αγόρασα ένα σκάφος και μαζί με την γυναίκα μου περάσαμε αρκετό καιρό ταξιδεύοντας στη θάλασσα. Τα διάφορα ταξίδια μου, ανάμεσα στα Βρετανικά νησιά και τη Μεσόγειο, ήταν αυτά που μου προσέφεραν άφθονο υλικό για τις ιστορίες μου. Το 1867 ταξίδεψα με τον αδερφό μου στις Η.Π.Α. Το ταξίδι αυτό μπορεί να κράτησε μόνο μια εβδομάδα, ήταν ωστόσο εξαιρετικά ωφέλιμο για τη μετέπειτα δουλειά μου.

-                     Α, είχατε οικογένεια;

-                     Το 1857, παντρεύτηκα την Ονορίν ντε Βιαν Μορέλ, μια νεαρή χήρα με δύο κόρες. Δύο χρόνια αργότερα, οι δυο μας επιβιβαστήκαμε για μια μεγάλη περιπέτεια, η οποία περιλάμβανε περίπου 20 ταξίδια στα βρετανικά νησιά. Δούλευα τότε στο χρηματιστήριο. Το πρώτο αυτό ταξίδι  μου έκανε πολύ ισχυρή εντύπωση και με ενέπνευσε πραγματικά. Τότε έγραψα το βιβλίο «Ταξίδι μετ’ εμποδίων στη Βρετανία», αν και το μυθιστόρημα αυτό δεν δημοσιεύθηκε μέχρι πολύ πολύ αργότερα. Στις 3 Αυγούστου 1861 γεννήθηκε ο γιος μου, Μισέλ Βερν. Αχ! Τότε έγραφα το «Πέντε εβδομάδες σε αερόστατο» και θυμάμαι ότι το κλάμα του μωρού αποσπούσε τη συγκέντρωσή μου…

-                     Πάμε λοιπόν και πάλι στο συγγραφικό σας έργο. Φαντάζομαι μετά το «Πέντε εβδομάδες σε αερόστατο» ακολούθησαν όλα τα γνωστά σας έργα.

-                     Κάπως έτσι. Παράτησα πλέον τη δουλειά του χρηματιστή και έγραφα συνεχώς. Το 1864 εκδόθηκε το «Ταξίδι στο κέντρο της Γης». Τον ίδιο χρόνο, ένα άλλο μου βιβλίο το «Παρίσι στον 20ο αιώνα» θα απορριφθεί, αλλά το 1865 επέστρεψα με το «Από τη Γη στη Σελήνη» και το «Τα παιδιά του πλοίαρχου Γκραντ». Το 1867 εκδόθηκε μια ιλουστρασιόν έκδοση της Γεωγραφίας της Γαλλίας και των αποικιών της. Το 1869 ήταν το έτος για τις «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα», «Ο γύρος της Σελήνης» και «Η ανακάλυψη της γης».

-                     Ποπό! Πολύ γνωστά έργα! Έχουν πλέον μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Το ξέρετε;

-                     Πράγματι, από εκείνη την περίοδο τα έργα μου μεταφράζονται ήδη στα αγγλικά και πλέον μπορώ να ζήσω άνετα, μέσω της συγγραφής μου. Στα τέλη του 1872  εμφανίζεται μια πρώτη έκδοση του «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες».

-                     Αχ το αγαπημένο μου! Το έχω δει και στο θέατρο! Η ιστορία του Φιλέα Φογκ και του Πασπαρτού, με ταξίδεψαν σε μια περιπετειώδη, φανταστική, παγκόσμια διαδρομή και με συνεπήραν σε ένα γοητευτικό ταξίδι γεμάτο συγκινήσεις!

-                     Πράγματι ωραίο βιβλίο! Είναι η μεγαλύτερη επιτυχία μου, από άποψη πωλήσεων μέχρι τώρα και αυτό που μου εξασφάλισε πλέον μία πολύ άνετη ζωή! Όμως για μένα το καλύτερο παραμένει πάντα το «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» με το υποβρύχιο «Ναυτίλος».

-                     Υπήρξατε ένας από τους πρωτοπόρους των μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας και σήμερα, στην εποχή από την οποία έρχομαι, θεωρείστε από τους δέκα πιο πολυμεταφρασμένους συγγραφείς όλων των εποχών. Τα βιβλία σας ωστόσο παρουσιάζουν επινοήσεις και τεχνολογικά επιτεύγματα πολύ προηγμένα για την εποχή τους. Το υποβρύχιο «Ναυτίλος» δεν έχει τίποτα να ζηλέψει ακόμη και από σύγχρονα υποβρύχια, ενώ περιγράψατε λεπτομερώς  το 1886 το ελικόπτερο στο μυθιστόρημά σας «Ροβήρος ο κατακτητής», ενώ η πρώτη πετυχημένη πτήση ελικοπτέρου πραγματοποιήθηκε το 1906 από τους γάλλους αδελφούς Μπρεγκέ. Αν βρισκόμαστε όπως λέτε στο 1880, αυτό θα γίνει σε 26 χρόνια από τώρα! Τι έχετε να πείτε για αυτό;

-                     Είμαι ένας συγγραφέας  επιστημονικών εκπαιδευτικών μυθιστορημάτων. Ο προσεκτικός αναγνώστης των έργων μου, θα πληροφορηθεί πολλά για τη χλωρίδα, την πανίδα, τη γεωγραφία και την ιστορία των περιοχών όπου αυτά διαδραματίζονται. Επίσης οι διάφορες επινοήσεις στα έργα μου δεν είναι προϊόντα φαντασίας, αλλά προσεκτικά ερευνημένες πιθανότητες. Η τεχνολογική έκρηξη της περιόδου που διανύουμε με προμήθευσε ως τώρα και συνεχίζει να με προμηθεύει, με το απαραίτητο υλικό για πολλά από τα έργα μου. Απλώς στηρίχθηκα στη γνωστή επιστήμη και τεχνολογία της εποχής μου για να περιγράψω τη λογική και ίσως πιθανά αναμενόμενη εξέλιξή τους, η οποία, όπως λες μάλλον δεν θα αργήσει να πραγματοποιηθεί. Ο «Ναυτίλος», τον οποίο ο εφευρέτης του, πλοίαρχος Νέμο, χρησιμοποιούσε για να πετύχει την παγκόσμια ειρήνη αλλά και το «αποτυχημένο» ταξίδι στη Σελήνη, κατά το οποίο το διαστημόπλοιο «έχασε» τον στόχο του, λόγω της βαρυτικής πάρελξης ενός αστεροειδούς, αποτελούν εφευρέσεις ή καταστάσεις που φαίνονται «λογικές» στην εποχή μου, ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης γνωστών επιστημονικών ανακαλύψεων.

-                     Τα έργα σας συνεχίζουν να έχουν μεγάλη απήχηση σε εκατομμύρια εφήβους ανά τον κόσμο. Πώς αισθάνεστε για αυτό;

-                     Χαίρομαι αφάνταστα. Μακάρι να γράψω κι άλλα βιβλία. Οι εξελίξεις μπορεί να με ξεπεράσουν, αλλά συνεχίζω να έχω κάποιες καλές ιδέες! Μεγάλη μου επιθυμία ήταν να γίνω και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, κάτι που δυστυχώς δεν κατάφερα μέχρι τώρα.

-                     Δε θέλω να σας στενοχωρήσω, αλλά καλύτερα να μην το σκέφτεστε αυτό. Η ιστορία δείχνει ότι δε γίνατε ποτέ μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.

-                     Μα αυτό είναι τρομερό! Μόλις επιστρέψω στη Γαλλία, θα πρέπει να συναντήσω ορισμένους ανθρώπους και να πω μερικές κουβέντες μαζί τους! Ακούς εκεί! Μα πως είναι δυνατό!

-                     Μη στενοχωριέστε! Να είστε σίγουρος ότι θα καταφέρετε πολλά περισσότερα από έναν τίτλο! Κάτι ξέρω κι εγώ!

-                     Για να το λες!

-                     Να σας ρωτήσω κάτι ακόμα; Ήδη από το 1870 στείλατε τον «Ναυτίλο» σας, με τον μυστηριώδη Ναύαρχο Νέμο, να διαπλεύσει τα νερά του Αιγαίου. Με τον Ναύαρχο Νέμο δημιουργήσατε έναν μυθικό ήρωα, έναν αμείλικτο εχθρό της αποικιοκρατίας ο οποίος παρέδωσε σε έναν Έλληνα δύτη ράβδους χρυσού, που είχε ανασύρει από τα βάθη του κολπίσκου του Βίγκο, με σκοπό να βοηθήσει την εξέγερση της Κρήτης. Αυτή ήταν η συμβολική βοήθεια σας στην ελληνική υπόθεση και αν τα χίλια κιλά χρυσό που μετέφερε στο υποβρύχιο του ο απόκοσμος καπετάνιος δεν έφθασαν ποτέ στα χέρια των Κρητών αγωνιστών, σίγουρα μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας ο αγώνας τους για ελευθερία και δικαίωση έγινε γνωστός σε εκατομμύρια αναγνώστες οι οποίοι διάβασαν και συνεχίζουν να διαβάζουν το βιβλίο. Στο βιβλίο σας «Το Αρχιπέλαγος στις φλόγες» παρακολουθούμε τις περιπέτειες του Γάλλου Φιλέλληνα ναυτικού Ερρίκου Ντ΄αλμπαρέ και την προσπάθεια του ως καπετάνιου Ελληνικού πλοίου να καταστείλει την πειρατεία στο Αιγαίο για λογαριασμό της Ελληνικής κυβέρνησης (στην πραγματικότητα αυτό το έργο το έφερε εις πέρας ο Μιαούλης το 1828 μετά από διαταγή του Καποδίστρια). Περιγράφετε όχι μόνο φυσικά τόπια αλλά και ανθρώπινους χαρακτήρες με βάση τον ελληνικό χώρο και τις ελληνικές συνήθειες. Την Ελλάδα την επισκεφθήκατε ποτέ μέχρι τώρα;

-                     Πάντα υπήρξα υποστηρικτής των Ελλήνων και του αγώνα τους να ελευθερωθούν από τον οθωμανικό ζυγό. Πριν δύο χρόνια διέπλευσα τα στενά του Γιβραλτάρ με το ιστιοφόρο μου Σαιν Μισέλ και περιηγήθηκα και πάλι σε διάφορα σημεία της Μεσογείου αλλά δεν κατάφερα να φτάσω μέχρι την Ελλάδα. Η κρουαζιέρα μου διακόπηκε για μία ακόμα φορά εξαιτίας μιας τρομερής καταιγίδας και αναγκάστηκα να επιστρέψω σιδηροδρομικώς στο Παρίσι. Έτσι επισκέφθηκα τα νησιά του Αιγαίου με τη φαντασία μου, μέχρι πρόσφατα που κατάφερα να περιπλανηθώ και πάλι στα μέρη αυτά και να σε συναντήσω.

-                     Δεν ξέρω αν είναι της δικής μου φαντασίας όλα αυτά, δε θα ξεχάσω όμως ποτέ τη γνωριμία μας. Να ξέρετε ότι στο έτος 2020 από το οποίο έρχομαι, δεν υπάρχει βιβλιοθήκη στην οποία να μην έχει βιβλία σας, ούτε παιδί που να μη σας γνωρίζει ή να μη θέλησε να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες!

-                     Κι εγώ χάρηκα που σε συνάντησα, κορίτσι του μέλλοντος. Αν είναι αλήθεια όσα λες, νιώθω πολύ ικανοποιημένος. Τόσα χρόνια μετά και να μιλάνε ακόμα για μένα και το έργο μου; Μεγάλη επιτυχία εκ μέρους μου, δε νομίζεις;

-                     Βέβαια! Να είστε μάλιστα σίγουρος, ότι θα παραμείνετε γνωστός για πολλά πολλά χρόνια ακόμα! Είναι τεράστιας σημασίας όσα έχετε προσφέρει στη λογοτεχνία, αλλά και τα μελλοντικά τεχνολογικά επιτεύγματα, αφού πολλοί στηρίχθηκαν σε δικές σας περιγραφές.

-                     Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Μη ξεχνάς ποτέ πως η δύναμη της φαντασίας είναι τεράστια και πως τα βιβλία την ενισχύουν ακόμα πιο πολύ…

Πριν τελειώσει την φράση του, άκουσα να φωνάζουν από τη μεριά της παραλίας το όνομά μου. Με ψάχνανε. Μα πως είναι δυνατόν; Κατάφεραν και άλλοι να βρεθούν στο παρελθόν, ή μήπως…Μέχρι να γυρίσω να δω, ο συγγραφέας είχε εξαφανιστεί. Πόση ώρα είχε περάσει; Θα με πίστευε κανείς, αν του έλεγα για αυτή τη συνάντηση; Λίγο με ενδιαφέρει. Το σημαντικότερο είναι πως έμαθα τόσα πράγματα για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου αυτού ανθρώπου που σίγουρα δε θα καθόμουν ποτέ να διαβάσω…

 

Κατερίνα Χατζηστέργου

                                                                                   Γ΄ 7

 

Πηγές

1.    https://www.istorikathemata.com/

2.    https://popaganda.gr/newstrack/

3.    https://www.infokids.gr/

4.    https://www.sansimera.gr/biographies/